Hoe lang kun je last hebben van hormonen na de zwangerschap?

Je hormonen zijn altijd in verandering. Tijdens je menstruatiecyclus bijvoorbeeld verandert de hormoonsamenstelling dagelijks. Tijdens de zwangerschap en na de geboorte gebeurt er ontzettend veel in je hormoonhuishouding. Wat kun je daarvan merken? En hoe lang kun je ‘last’ hebben van de hormonen na de zwangerschap?

Tijdens je zwangerschap zijn zwangerschapshormonen onmisbaar om de baby te laten groeien. Na de bevalling ondergaat jouw lichaam opnieuw flinke hormonale veranderingen. Deze hormonale schommelingen zijn een normaal onderdeel van het herstelproces na de bevalling en horen bij het ‘ontzwangeren’.

Hormonen na de zwangerschap

Welke hormonen zijn dit precies? En wat kun je daarvan merken? We spreken met postpartumtherapeut Desirée Domacassé over de belangrijkste hormonen die betrokken zijn in de postpartumperiode. Desirée is gezondheidswetenschapper, postpartumtherapeut en voedingsdeskundige.

Oxytocine

Dit hormoon, dat tijdens de zwangerschap en bevalling in grote hoeveelheden wordt geproduceerd, blijft belangrijk na de bevalling. Het speelt een rol bij het stimuleren van de melkproductie en het bevorderen van de band tussen jou en je baby. Oxytocine wordt vaak het ‘knuffelhormoon’ genoemd omdat het positieve emoties en binding bevordert, en stressverlagend werkt, zowel voor jou als voor je baby.

Prolactine

Dit hormoon is verantwoordelijk voor het stimuleren van de melkproductie in jouw borsten. Het blijft hoog na de bevalling om ervoor te zorgen dat je voldoende moedermelk kan produceren. ‘Ook zorgt een verhoogd prolactine-niveau ervoor dat je oestrogeen laag blijft. Dit werd vroeger gezien als vorm van natuurlijke anticonceptie, doordat de verhoogde prolactine de menstruatie zou uitstellen, maar dit is geen betrouwbare vorm van anticonceptie’, zegt postpartumtherapeut Desirée.

Progesteron

Na de bevalling daalt de progesteronspiegel snel. Dit is normaal omdat progesteron tijdens de zwangerschap helpt om de baarmoeder in een ontspannen toestand te houden om vroegtijdige weeën te voorkomen. Na de bevalling heeft het lichaam dit hormoon niet meer in grote hoeveelheden nodig. ‘Het ontbreken van progesteron kun je voelen: ontspannen is moeilijker en de lage progesterongehalte is in verband gebracht met postpartum depressie, angstgevoelens en hyperalertheid’, zegt Desirée.

Oestrogenen

Ook de oestrogeenspiegels dalen na de bevalling, maar ze stabiliseren zich meestal binnen enkele weken tot maanden. Dit kan bij sommige vrouwen leiden tot stemmingswisselingen en emotionele schommelingen, bekend als de babyblues of kraamtranen. Desirée: ‘Klachten als opvliegers, nachtzweten, vaginale droogte, een droge huid, moeite met concentratie en geheugen worden in verband gebracht met een lager oestrogeenniveau. Dit speelt ook tijdens de menopauze.’

Stemmingswisselingen door hormonen

Door de stijging en daling van de hormonen oestrogeen en progesteron kun je weken of maanden na de bevalling verschillende emoties ervaren. Tel daar de vermoeidheid bij op die je ongetwijfeld gaat voelen met een pasgeboren baby, en de emoties die je ervaart kunnen nog verder versterkt worden.

Je kunt somber en huilerig zijn, of juist heel gelukkig en trots. Deze stemmingswisselingen zijn normaal en worden mede veroorzaakt door de cocktail van hormonen in jouw lichaam. Desirée: ‘Veel vrouwen hebben een kort lontje, zijn boos of hebben angstige gevoelens, of piekeren. Ook intrusies komen veel voor.’

Hoe lang kan ik nog last hebben van hormonen na mijn zwangerschap?

Hoe lang deze hormonale veranderingen na de bevalling aanhouden, varieert van vrouw tot vrouw. Bij sommige vrouwen herstelt de hormoonbalans zich binnen enkele maanden na de bevalling. Het gezegde ‘9 maanden op, 9 maanden af’ laat ook zien dat herstel zeker driekwart jaar kan duren.

Er is steeds meer bekend over de rol en werking van vrouwelijke hormonen, zegt Desirée. ‘Er wordt van oudsher beweerd dat hormonen zo’n zes weken nodig hebben om zich te herstellen. Als je kijkt naar de nieuwe psychiatrische en antropologische benadering ‘matrescence’ dan is het moeder worden vergelijkbaar met adolescentie (adolescence). Ook in de puberteit neemt de hormonale en fysieke en emotionele transitie jaren in beslag.’

Ze vervolgt: ‘Nieuwe onderzoek laat zien dat moeders 4 tot 7 jaar nodig hebben voor hun hormonale herstel en de transitie naar het moederschap. Zeker als je bedenkt dat hormonen van invloed zijn op emoties, gedrag, fysieke gesteldheid en je cognitieve functies dan komt dit meer overeen met de werkelijkheid die veel vrouwen ervaren.’

Na de geboorte van je kleintje: wanneer voel ik me weer ‘mezelf?’

Invloed van hormonen en borstvoeding

Geef je borstvoeding? Dan kan het zijn dat je langer last houdt van hormonale klachten. Door het geven van borstvoeding blijven hormonen als prolactine hoog. Het is bekend dat sommige vrouwen langer last kunnen hebben van hormonale schommelingen, vooral als ze borstvoeding geven.

Desirée: ‘Zolang je borstvoeding geeft, kan het zijn dat bepaalde hormonale klachten juist uitgesteld worden. Het herstellen van je cyclus gebeurt vaak pas nadat je stopt met borstvoeding geven. En bij het stoppen met voeden verergeren soms mentale klachten, waar moeders die niet of korter voedden eerder last van hadden.’

Hormonen en postnatale depressie

Deze hormonale schommelingen na de bevalling, gecombineerd met vermoeidheid of andere fysieke of emotionele uitdagingen, kunnen bijdragen aan een postpartum depressie. Dat is niet jouw schuld: een postpartum depressie overkomt naar schatting 10% van de vrouwen. Een postpartum depressie kan enkele weken of maanden na de bevalling optreden en vraagt om een professionele behandeling.

Merk je dat de hormonale schommelingen na de bevalling een negatieve invloed hebben op je mentale welzijn? ‘Last hebben van je hormonen’ is een normaal onderdeel van het herstelproces, maar als het ernstig is, is het goed om de huisarts, verloskundige of een hormoontherapeut in te schakelen om je te helpen.