Gemiddeld genomen komen vrouwen in Nederland tussen hun 45ste en 55ste in de overgang. Helaas komt het soms voor dat vrouwen vervroegd in de overgang raken. In dat geval stopt je menstruatie al voor je 40ste, maar soms zelf nog veel eerder. Een vervroegde overgang heeft te maken met een te vroeg opgeraakte eicelreserve. Het opraken van die eicelvoorraad kan verschillende oorzaken hebben. Fertiliteitsarts Jolijn Huisman vertelt meer over vervroegd in de overgang raken.
Jolijn Huisman
Jolijn Huisman startte in 2019 als één van de eerste fertiliteitsartsen in Nederland. Ze werkt in het Diakonessenhuis in Utrecht.
“Een vervroegde overgang vind ik als fertiliteitsarts zijnde een van de moeilijkste diagnose die ik aan patiënten moet geven op jonge leeftijd”, zegt Jolijn Huisman. “Vaak komen vrouwen met heel wisselende menstruaties en inderdaad overgangsklachten, maar soms ook als ze alleen geen menstruaties hebben na het stoppen van anticonceptie.”
Wanneer een vrouw vervroegd in de overgang raakt, komt dit doordat haar eierstokken niet goed meer werken. Er groeien geen eiblaasjes meer omdat de eicelvoorraad zo laag is geworden, waardoor er ook geen eisprong plaatsvindt. Hierdoor blijft ook je menstruatie weg. Een vervroegde overgang heeft invloed op vruchtbaarheid en daarmee op je kinderwens. Doordat de eierstokken niet meer werken, neemt je vruchtbaarheid sterk af. Veel vrouwen in de vroege overgang kunnen geen kinderen meer krijgen.
Klachten die passen bij de overgang
Een vervroegde overgang wordt niet altijd direct opgemerkt. Wanneer je als jonge vrouw van 20 of 25 klachten hebt, ga je er natuurlijk niet meteen vanuit dat dit de overgang zal zijn. Doordat je lichaam de vrouwelijke hormonen oestradiol en progesteron bijna niet meer aanmaakt, zullen er overgangsklachten ontstaan.
Jolijn: “Overgangsklachten zijn onder andere het uitblijven van je menstruatie (terwijl je weet dat je niet zwanger bent of een onregelmatige menstruatie hebt), opvliegers, stemmingswisselingen, vermoeidheid, een droge huid, verminderde zin in seks en een drogere vagina, met als gevolg pijn bij het plassen of vrijen. Ook kunnen vrouwen op den duur last krijgen van botontkalking of hartklachten. Kortom: lichamelijke klachten die niet overeenkomen met je leeftijd.”
Bij 85% van de vrouwen wordt de oorzaak van een vroege overgang nooit duidelijk. Men neemt aan dat bij deze vrouwen al vanaf de geboorte minder eiblaasjes aanwezig zijn geweest en dat de eicelvoorraad dus kleiner is geweest dan bij vrouwen die op een normale leeftijd in de overgang komen. Jolijn: “Een vervroegde overgang zou kunnen komen door bepaalde medicijnen, zoals chemotherapie of bestralingen. Het is ook belangrijk om te kijken naar hoe oud je moeder was, toen zij in de overgang kwam. De leeftijd van overgang is namelijk voor een deel erfelijk bepaald.”
Impact van vervroegd in de overgang
Stemmingswisselingen, hormonale acné, zweetaanvallen
Efka had een ervaring met vervroegd in de overgang raken: ‘Ik had last van stemmingswisselingen, hormonale acné, zweetaanvallen en meer zaken die ik niet kon verklaren. Ik ging naar de huisarts en er werd bloed afgenomen. Ik vertelde dat ik in 2019 had gehoord in de fertiliteitskliniek dat ik mogelijk vervroegd in de overgang was. ‘Wanneer heb je voor het laatst gemenstrueerd?’ vroeg de huisarts. Ik gaf aan dat dit al meer dan zes maanden geleden was. Hij schrok ervan en besloot verder onderzoek te doen. Ik bleek niet een beetje, maar ernstig in de overgang te zijn. Ik bleek ook osteoporose te hebben, een kwaal die hoort bij de overgang en zorgt dat je botten brozer worden, en moest opletten voor hartklachten. Op je 28ste…’
‘Mijn droom was om moeder te worden’
Al haar hele leven heeft Femkje (1977) de droom om moeder te worden. Dus kwam het nieuws dat ze vervroegd in de overgang is als donderslag bij heldere hemel. Wat volgt is een periode van veel tegenslagen die uiteindelijk eindigt met alles waar Femkje ooit van droomde: zoon Jeppe, die ze kreeg via anonieme eicel donatie.
Omgaan met diagnose: vervroegd in de overgang
Vervroegd in de overgang raken kan allerlei emoties bij je oproepen. Schaamte, boosheid, teleurstelling, jaloezie of verdriet. Je kunt sterk het gevoel hebben dat jouw lichaam faalt en je nu al in de steek laat. Helaas is er geen behandeling die de zeer kleine kans op een zwangerschap met eigen eicellen vergroot. Voor vrouwen die vervroegd in de overgang zijn geraakt en nog wel een kinderwens hebben, is eiceldonatie (via IVF of ICSI) een van de weinige opties.
Buiten de kinderwens om is het volgens Jolijn belangrijk een arts te consulteren omdat er meer lichamelijke nadelen, zoals botontkalking, aan vast zitten. Je zult hiervoor behandeld moeten worden.
De enige kinderwens en zwangerschaps-app die helemaal om JOU draait 📲
