Als je het woord ‘doula’ laat vallen, dan merk je dat de associaties daarbij uiteenlopen. Van wapperende wierookstokjes en kristallen aan het bed, tot simpelweg iemand die jou door je bevalling heen coacht. En dan zijn er nog genoeg mensen die geen idee hebben wat een doula eigenlijk doet. Tot die laatste groep behoorde ik tot voor kort.
De doula is al eeuwenoud. Sinds mensenheugenis helpen ervaren vrouwen bij bevallingen. In de oudheid was een ‘doula’ een ‘dienende vrouw’, de oudste en meest wijze bediende in het huishouden. Waarschijnlijk hielp zij de vrouw des huizes ook bij haar bevallingen, met emotionele ondersteuning, haar wijsheid en ervaring.
Eigenlijk kun je een doula het beste zien als een geboorte- of bevalcoach, die helemaal gericht is op het ondersteunen van jou als zwangere vrouw, en jouw partner. Ze blijft de gehele bevalling bij je, en ondersteunt je voor, tijdens en na de bevalling. Net zoals topsporters een persoonlijke coach hebben, kun je als zwangere ook een bevalcoach of doula inschakelen.
In de jaren ‘70 werd er voor het eerst onderzoek gedaan naar emotionele en continue begeleiding van zwangere vrouwen. In een Amerikaans ziekenhuis bleek dat vrouwen prettiger, sneller en beter bevielen wanneer ze ondersteund werden door één vaste, vertrouwde persoon. Zo ‘ontstond’ het beroep van doula.
Het ‘doula-effect’ is ook wetenschappelijk onderzocht. Het onderzoek van kinderarts en neonatoloog Marshall Klaus in de jaren ’90 in de Verenigde Staten leidde tot de ontdekking dat continue emotionele en psychische ondersteuning tijdens de bevalling enorm belangrijk is. Onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat de aanwezigheid van een professionele bevallingscoach, een ‘doula’, de kans op een keizersnede of kunstverlossing vermindert, en ook de behoefte aan pijnbestrijding vermindert.
Een doula houdt zich met alle niet-medische taken bezig. De doula ondersteunt aanstaande ouders tijdens de zwangerschap en de geboorte van hun kindje. Een doula komt vooraf aan de geboorte bij je thuis (of jij bij haar), om jou te leren kennen, meer te horen over je wensen en verwachtingen, en die van je partner. Ook kan een doula je helpen om na te denken over wat jij belangrijk vindt voor je bevalling, zodat je een passend bevalplan op kunt stellen. Vaak gaat een doula ook een keer mee naar de verloskundige om samen jouw bevalplan door te spreken.
Een goede doula is een goede coach: ze moedigt je aan, en stelt gerust wanneer dat nodig is. Ze helpt jou als aanstaande moeder om te vertrouwen op je eigen lichaam en geest, zonder dat zij controle wil uitoefenen of te veel aanwezig is. Een doula kan je tijdens het opvangen van de weeën helpen met het zoeken van fijne houdingen, je masseren of bijvoorbeeld tegendruk geven in je rug. Of juist jouw partner hulp en instructies geven zodat hij dit kan doen. “Ik ben geen vervanging van de partner, ik zorg er juist voor dat hij er niet onbeholpen bij staat in een hoekje. Ik geef hem suggesties of, als het nodig is, instructies, zodat hij ook een actieve rol kan spelen bij de bevalling”, legt een doula aan ons uit.
Een doula is geen vervanging van de verloskundige of arts. Een groot verschil tussen de doula en de verpleegkundige is dat de verpleegkundige medische ingrepen mag doen. Een doula mag dat niet. Een doula heeft een doula-opleiding gehad, maar haar zorg blijft beperkt tot niet-medische hulp. Ze helpt je te zoeken naar een fijne houding, geeft massages, moedigt aan, houdt je vast, brengt iets te drinken, zorgt voor een bad of een douche, geeft uitleg over wat er gebeurt en brengt rust als er spanning en hectiek om je heen is.
Zowel een verloskundige als een doula helpen jou als vrouw tijdens je bevalling. Een groot verschil is dat een doula er alleen voor jou is, vanaf het moment dat de geboorte start tot je weer thuis bent. Verloskundigen hebben die luxe helaas niet: zij begeleiden jou binnen de zwangerschap tijdens de reguliere consulten en staan voor jou paraat zodra de bevalling begint. Zodra de baby er is en jouw na-controles achter de rug zijn, gaat de verloskundige weer verder.
Bij de meeste verloskundepraktijken werken meerdere verloskundigen, dus wie er uiteindelijk bij jou bevalling is weet je niet. Meestal is het wel zo dat je alle verloskundigen in de praktijk minimaal één keer hebt ontmoet bij je controles. Maar het is niet altijd zo dat je een (vertrouwens)band met elkaar opbouwt. Daarvoor spreek je elkaar simpelweg te kort tijdens die 10 of 15 minuten gesprekjes. De doula is een vertrouwd gezicht waar je wel een band mee kunt opbouwen.
Als de verloskundige naar huis is, blijft de doula bij jou. Jullie bespreken de bevalling, eventueel helpt ze je met het opschrijven van jouw bevalverhaal, als onderdeel van het verwerkingsproces. Als je een nare ervaring hebt gehad, kun je dit onder andere met jouw doula bespreken.
Er zijn doula’s die voor de bevalling en tijdens de bevalling jou bijstaan. Ook specialiseren sommige doula’s zich in postpartum zorg, dus zorg na de geboorte. Zij bieden naast lichamelijke verzorging (massages, buikbinding) en -ondersteuning (met ademhalings- of ontspanningsoefeningen, of bij de borstvoeding) ook praktische hulp, bijvoorbeeld in het huishouden of in de zorg voor andere kinderen thuis. Maar alles vanuit het perspectief van de moeder: wat heeft zij nodig, hoe kan ik haar het beste ondersteunen.
Hulp inschakelen van een doula moet je (helaas) zelf betalen. De zorg die een doula levert wordt niet vergoed door de verzekeraars binnen verzekerde zorg. Een traject is zo’n 1000 euro, maar prijzen verschillen per doula en per traject dat zij aanbieden.
