Aan de Universiteit van Tilburg doet universitair docent Marion van den Heuvel onderzoek naar hoe de hersenen van ongeboren baby’s zich ontwikkelen en het effect van stress bij moeders. Juist voor het brein van een ongeboren baby is het vermijden van stress belangrijk, zegt zij. “Daarom zouden vrouwen eigenlijk ook in het eerste trimester verlof moeten krijgen, niet alleen die laatste weken.”
Er gebeurt veel in die eerste maanden van de zwangerschap. Alle organen van de baby worden gemaakt en de placenta gaat groeien. Daarom zijn veel vrouwen ook zo ontzettend moe en misselijk die eerste weken.
“Ik vind eigenlijk dat vrouwen juist in deze fase verlof moeten krijgen, zodat ze ook echt kunnen rusten en focussen. Het is zo belangrijk. Die placenta moet zo gezond mogelijk zijn om straks al die schadelijke stoffen tegen te kunnen houden zoals dat stresshormoon”, zegt onderzoeker Marion van den Heuvel in gesprek met BN De Stem.
Hoe zit het met stress tijdens de zwangerschap? Marion van den Heuvel volgde in haar onderzoek 2,5 jaar lang 220 moeders en kindjes, vanaf de allereerste weken. De moeders uit haar onderzoek kwamen uit de stad Amerikaanse Detroit, waar de meeste vroeggeboorten van Amerika plaatsvinden. Via hersenscans van de ongeboren baby’s in de buik onderzocht ze wat stress met het brein deed.
Al vanaf het eerste trimester kan stress bij de moeder effect hebben op het babybrein in ontwikkeling. Dat zou op termijn kunnen zorgen voor gedragsproblemen bij kindjes, veel huilen en waarschijnlijk ook een hoger risico op ADHD.
Eigenlijk wordt de baby van een gestreste moeder zelf ook gestrest geboren. “Het stresshormoon wordt aangemaakt in de hersenen en gaat via het bloed naar het kindje. De placenta houdt veel tegen, maar niet alles. Dus het kindje krijgt dat hormoon ook binnen en komt dus ook in die ‘aan-stand’. Ze zijn bijvoorbeeld veel alerter.” En dat kan weer leiden tot slaapproblemen, prikkelbaar zijn of moeilijker te troosten, zegt Van den Heuvel.
De onderzoeker legt uit wat het verband is tussen (te veel) stress en vroeggeboorten: “Als je altijd gestrest bent, sta je altijd aan. Je bloeddruk gaat omhoog, je hartslag is sneller en dus heb je extra energie nodig. Die gaat naar jou in plaats van naar je kindje. Als je baby daarvan structureel te weinig krijgt, is het risico op een vroege bevalling aanwezig.”
Maar ook na de bevalling kan het effect van stress tijdens de zwangerschap doorwerken. “Kinderen van moeders met veel zorgen hadden minder verbindingen in de hersenen. De amygdala, waarmee we ervaren en verwerken, had minder afremmende en aansturende connecties bijvoorbeeld. Dat kan ervoor zorgen dat kinderen later minder goed de controle hebben over hun emoties.”
Wel benadrukt ze dat het in haar onderzoek ging om moeders ging die langdurig aan veel stress bloot stonden. Denk aan stress rond financiële problemen, huiselijk geweld, twee banen of nachtdiensten moeten werken.
Daarom is het zo belangrijk om op je leefstijl, stress en vitaminen te letten vanaf het allereerste begin en eigenlijk al bij een kinderwens. Bijvoorbeeld door foliumzuur te slikken, want anders is er meer kans op een open ruggetje.
“Je placenta moet zo gezond mogelijk zijn. En dat doe je door het juiste in te nemen, maar ook uit te sluiten. Zoals dat stresshormoon. Dat wil je niet. Veel stress zorgt voor een minder goed functionerende placenta die dus ook minder kan doorgeven of juist tegenhouden. Baby’s kunnen dan te vroeg geboren worden, omdat ze op een gegeven moment niet meer de voeding krijgen die ze nodig hebben.”
Je hoeft je geen zorgen te maken als je af en toe gestresst bent. Gestresst zijn is niet direct schadelijk, maar het is wel belangrijk om te letten hoe vaak stress voorkomt. Een hoge bloeddruk, een snellere hartslag, een onrustig gevoel: het zijn tekenen van stress die je wilt voorkomen als zwangere. Ook stelt Marion vrouwen gerust: een stressvolle dag hier en daar heeft geen invloed. “Het gaat echt om zwangere vrouwen met problemen als armoede, huiselijk geweld of die in een crisissituatie verkeren waarbij de stress lang aanhoudt. Vrouwen die áltijd ‘aan’ staan.”
Je helpt jezelf en je baby als je probeert de oorzaken van de spanning en stress aan te pakken. Praat erover met je verloskundige of huisarts, je partner of werkgever.
Meer lezen?
Meer rust en minder stress: dit is het effect van huid-op-huid contact voor je baby
