Prentenboek helpt kinderen om over nare ervaringen te vertellen

Vervelende gebeurtenissen zijn in de meeste gezinnen geen onderwerp van gesprek tussen ouders en kinderen. Dat gesprek is echter wél van groot belang voor een goede mentale gezondheid. Klinisch psycholoog Lotte Hendriks creëerde samen met Rémi Bouwer van creatief bureau Dolly Warhol het prentenboek Ik wil je iets vertellen om ouders te helpen om met hun kinderen over nare ervaringen te praten. 

Ruim twee derde van de kinderen heeft voordat ze zestien zijn minimaal één traumatische ervaring meegemaakt. Bijvoorbeeld seksueel misbruik, lichamelijk geweld of een verkeersongeluk. Bij een deel van deze groep ontstaan hierdoor langdurige klachten. Zo voldoet 16% uiteindelijk aan de criteria van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Zij hebben onder andere last van herbelevingen in de vorm van nachtmerries of flashbacks, vermijden situaties die doen denken aan het trauma en hebben last van negatieve gedachten en gevoelens die met het trauma samenhangen. 

Lotte Hendriks is klinisch psycholoog. Ze is gespecialiseerd in de behandeling van traumagerelateerde stoornissen. Ze schreef in samenwerking met Rémi Bouwer van creatief bureau Dolly Warhol het prentenboek Ik wil je iets vertellen, voor kinderen vanaf 3 jaar.

Wat was de aanleiding voor ‘Ik wil je iets vertellen’?

‘Als psycholoog behandel ik zowel kinderen als volwassenen met traumagerelateerde problematiek. Het viel me op dat er vaak kinderen en volwassenen voor me zaten die zeiden: als ik eerder was geloofd, gehoord of gesteund had ik hier nu niet gezeten. Het praten over de nare ervaringen uit hun jeugd was vaak niet of nauwelijks gebeurd. Natuurlijk is het schrijnend om te horen dat zij zo eenzaam zijn geweest in deze ervaring, maar het triggerde ook iets bij mij. Ik besloot verder in dit onderwerp te duiken en kwam erachter dat er veel wetenschappelijk bewijs is dat de kans op een posttraumatische stressstoornis (PTSS) kleiner is als mensen de kans krijgen om over hun trauma te praten en vervolgens goede sociale steun krijgen. Zo ontstond het idee: kan ik niet iets ontwikkelen om dat gesprek makkelijker aan te gaan?’

Zo ontstaat het idee voor ‘Ik wil je iets vertellen’. Dit prentenboek stimuleert kinderen om over nare ervaringen te vertellen en helpt voorlezers om hier goed op te reageren. Daarnaast doorbreekt dit boek het taboe dat rust op het vragen naar trauma. ‘We gaan er nog teveel vanuit dat iemand die een nare ervaring meemaakt hier zelf over begint. De meeste kinderen en volwassenen geven aan dat het heel moeilijk was om uit jezelf hierover te beginnen als niemand er naar vraagt. Wij als omgeving zijn aan zet. Wij moeten de vragen stellen en de ingang bieden om erover te praten. Dat klinkt heel logisch, maar in de praktijk is dit lastig. We zijn bang om slapende honden wakker te maken, zijn bang de verkeerde dingen te zeggen of te doen. Daar wilden we een hulpmiddel voor maken.’ 

Lotte: ‘Het boek hebben we expres zo laagdrempelig mogelijk maakt. Het is zowel bedoeld om kleine, dagelijkse ervaringen die niet fijn waren – bijvoorbeeld een schooldag die tegenviel – te bespreken, als daadwerkelijke trauma’s bespreekbaar te maken.’

Vinden ouders het lastig om dit soort gesprekken met hun kinderen te voeren?

‘Wat ik vaak hoor is dat ouders aangeven niet goed te weten hoe ze moeten reageren als hun kind iets naars heeft meegemaakt. Dat begrijp ik best. Een kind kan iets zeggen wat jou raakt. Het doet pijn om te horen dat jouw zoon of dochter een ingrijpende ervaring heeft meegemaakt. Het kan ook lastig zijn om te horen dat jouw kind nog steeds nachtmerries heeft over het auto-ongeluk dat jullie als gezin meemaakten, omdat het voor jou ook nog steeds een gevoelige gebeurtenis is. Kortom: er zijn meerdere aspecten die het een spannend gesprek kunnen maken.’ 

Moet je het daarom maar vermijden? Absoluut niet. Maar je zult je wel goed moeten voorbereiden en inlezen. Daarom schreven Lotte en Rémi niet alleen een boek, maar hoort er ook een website bij waar je als ouder terecht kunt om stap voor stap te lezen en te leren hoe je kunt reageren. ‘Ik wil dat jij als ouder erop kunt vertrouwen dat je de tools en kennis hebt om het gesprek aan te gaan. Het is heel menselijk om net zoals de dieren in het boek te reageren: over iets anders praten, niet uit je woorden komen, invullen voor een ander. Het is goed om te weten welke goede, steunende manieren er zijn om te reageren.’

Kan ik het ook ‘verkeerd’ doen als ouder? Bijvoorbeeld iets erger maken door een bepaalde reactie te geven of niet goed te handelen?

‘Als jouw kind een traumatische ervaring heeft meegemaakt, dan is het nooit verkeerd om ernaar te vragen. Het is al gebeurd, dat verander je niet. In jouw reactie zijn er wel dingen die je beter kunt doen of laten. Als een kind vertelt dat er iets ergs is gebeurd, zijn ouders snel geneigd om te vragen naar wat een kind niet heeft gedaan. Waarom heb je geen hulp geroepen? Waarom heb je dit niet eerder verteld? Dat is een voorbeeld van een reactie die je liever niet geeft, omdat je daarmee je kind niet verder helpt. Je vergroot eerder het schuldgevoel en dat werkt juist averechts. 

Je wilt ook niet teveel pushen. Soms weet je dat jouw kind iets ingrijpends heeft meegemaakt en je wilt hier graag over praten. Het is heel belangrijk dat jij een opening geeft en dit vooral blijft geven, maar jouw kind beslist aan wie en wat er verteld wordt op welk moment.’

Is het aan te raden om dit boek te lezen vlak voor het slapengaan?

‘Ik denk dat het vooral belangrijk is dat je een moment kiest waarop er na het lezen nog tijd is om een gesprek(je) te voeren. Dat hoeft zeker niet lang te zijn, je kunt zeggen we gaan er morgen over verder, maar je moet wel de tijd en rust hebben voor een eventuele reactie van jouw kind. Het is niet zo gek dat je misschien ‘bang’ bent teveel los te maken bij jouw kind als je het boek voor het slapengaan leest, maar bedenk je dat hij of zij er toch al mee zit als er iets zou zijn. Dan kan het juist voor ontspanning zorgen als er even over gesproken kan worden, in plaats van deze gevoelens weer mee te nemen naar bed.’

Meer weten over het prentenboek, tips of adviezen: kijk op ikwiljeietsvertellenl.nl

Meer lezen?
Jouw kind leren omgaan met heftige emoties
“Mama is even verdrietig”: hoe kinderen leren van jouw emoties