Het gevoel dat je kruis op je knieën hangt. Urineverlies bij niezen, lachen en jumping jacks tijdens een sportles. Pijn bij seks. Hoort het er allemaal ‘gewoon’ maar bij als je bevallen bent? Met fysiotherapeut Anne Dijkstra, gespecialiseerd in het bekken en de bekkenbodem tijdens en na de zwangerschap, duiken we in de feiten en fabels van een belangrijk – en vaak onderbelicht – gebied van het vrouwelijk lichaam.
Op basis van vragen van vriendinnen leggen we Anne een aantal stellingen over ons lichaam voor. Feit, of fabel?
Je vagina wordt nooit meer de oude na een zwangerschap en (vaginale) bevalling. Feit
“Een vaginale bevalling zet veel kracht op de bekkenbodem en verandert wel iets, maar dat hoeft niet tot klachten te leiden. Een hechting, knip of een scheur leidt soms tot littekenweefsel, wat ook een verandering is.”
Het heeft zin om tijdens je zwangerschap al je bekkenbodem te trainen. Feit
“Trainen is niet het juiste woord: je bewust worden van de bekkenbodem heeft zin. Oefen met het verschil kunnen voelen door aan- en ontspanning. Kan ik de spieren rond de anus en de vagina los van elkaar dichtknijpen en ontspannen? Het gaat zeker niet alleen om aanspannen, juist ontspannen is ook belangrijk.”
Alle vrouwen zouden hun bekkenbodem moeten trainen, net zo gewoon als de buik- of bilspieren trainen. Feit
“Opnieuw is trainen niet het goede woord: de bekkenbodem hoef je niet altijd sterker te maken. Controle en bewustwording is soms veel belangrijker.”
Urine verlies na de bevalling hoort erbij. Fabel
“Hoewel het vaak voorkomt, hoort het er niet bij. En: er is iets aan te doen!”
Eigenlijk kun je een zwangerschap en bevalling het beste zien als een soort blessure van de bekkenbodem, waar je van moet herstellen. De meeste vrouwen voelen zich met een maand of drie wel weer oké, maar de klachten kunnen net zo goed korter of juist langer duren. En da’s niet gek: het fysiologisch (lichamelijk) herstel van de bekkenbodem is echt negen maanden, benadrukt Anne.
Wat zijn klachten die je kunt hebben na je zwangerschap? Op de eerste plaats en tegelijkertijd een van de meest beschamende klachten, is urineverlies. Helaas is dit in de eerste periode na een bevalling heel gebruikelijk. Je hele bekkenbodem, de spierlaag, moet herstellen. Een beetje plas als je moet lachen of niesen of tijdens het springen, dat is normaal. Maar je moet wel verbetering zien gedurende de weken na je bevalling. Het moet per week langzaam een beetje beter gaan. “Duurt het herstel langer en verlies je grote hoeveelheden urine, dan is hulp via de huisarts of een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in bekkenbodemproblematiek aan te raden.”
Het wordt nog een stuk vervelender als je ook problemen met het ophouden van je ontlasting ervaart. Bijvoorbeeld moeite om een scheet in te houden, of zelfs het ophouden van poep. Anne hoort ook wel dat vrouwen ‘een zwaar gevoel’ in hun bekkenbodem ervaren. “Het gevoel dat je kruis op je knieën hangt, zeg ik vaak. Dat gevoel wordt veroorzaakt door de verminderde ondersteuning van de bekkenbodem, die moet zich gaan herstellen.”
Het kan gebeuren dat je baarmoeder verzakt, bijvoorbeeld na een zware bevalling. Dit wordt ook wel omschreven als ‘een balgevoel’ rondom je vagina, alsof er iets uitsteekt of in de weg zit. Twijfel je of je hier last van hebt? “Laat het beoordelen door een bekkenfysiotherapeut die inwendig kan kijken, een huisarts met verstand van zaken of een gynaecoloog.”
Een derde, veel gehoorde klacht, is pijn. Als je zit, staat of loopt. Door hechtingen, een tang, knip of scheur tijdens de bevalling kunnen pijnklachten ontstaan. Meestal trekken die klachten geleidelijk aan weg, maar je kunt ook proberen de pijnklachten te verminderen door ontspanningsoefeningen, de warmte van een douche of bad of een massage. Hiermee stimuleer je de doorbloeding.
De pijn kan ook voordoen tijdens de seks. Door hechtingen of littekenweefsel, maar ook puur door het oprekken tijdens de bevalling, kan je vagina en daardoor de seks anders voelen. Dit kan daadwerkelijk door een verandering in je lichaam komen, maar het is ook mogelijk dat je een soort emotionele blokkade ervaart. “Vergeet niet dat het psychische aspect van seks na een bevalling echt een belangrijk rol speelt”, zegt Anne. “Jij of je partner kunnen een andere beleving hebben. Maar dat hoeft de seks niet zodanig te beïnvloeden dat je er last van hebt.”
Als je na een aantal weken pijnklachten blijft houden moet je volgens Anne advies inwinnen. “Pijnklachten kun je met bekkentherapie verhelpen. Er zijn bekkenfysiotherapeuten die ook inwendig kunnen bekijken of er triggerpoints in de spieren zitten, of er sprake is van een verzakking of dat er littekenweefsel zit als gevolg van een knip, scheur of hechting. Dat kan ook een probleem geven.” Kortom: je hoeft niet met pijnklachten, gewoon of tijdens een vrijpartij, rond te blijven lopen. Neem er geen genoegen mee dat het ‘gewoon’ pijn doet.
Een van de belangrijkste dingen – zwanger of niet zwanger – is om op je houding letten. Zit en loop rechtop, met een rechte rug, en span de diepe dwarse buikspier licht aan.
Ben je zwanger? Wees dan extra alert op je houding, en wees niet bang om te bewegen. “Als je pijn hebt, adviseren we juist om in beweging te blijven. Stil zitten en liggen kan de pijnklachten versterken, rustig wandelen is dan goed. Maar: luister naar je lijf.”
Nog een belangrijke tip van Anne: oefen om je bekkenbodem te leren voelen. Dat kan bijvoorbeeld met deze oefeningen. “Het is belangrijk om tijdens de zwangerschap te proberen om spieren bewust te aan- en ontspannen. Waar zitten je spieren, hoe voelen ze? Die bewustwording kan helpen om na een bevalling te merken wanneer problemen aanhouden. Leer je lijf kennen.”
Wil je meer weten over de werking van de bekkenbodemspieren tijdens de zwangerschap? Lees:
