Uit elkaar gaan als ouders: hier moet je aan denken als je kinderen hebt

Als jij en je partner uit elkaar gaan, dan is dat vaak een ingrijpende gebeurtenis. Helemaal als er kinderen in het spel zijn. Voor hen verandert er vaak veel, met alle emoties van dien. In dit artikel geven we je een aantal tips gericht op de kinderen als jullie uit elkaar gaan als ouders. 

‘Een belangrijk besef voor ouders die gaan scheiden is de realisatie dat zij kiezen voor een scheiding en daarmee ook voor de gevolgen. Kinderen kiezen hier niet voor. Ook niet voor de gevolgen. Dat maakt direct inzichtelijk hoe verschillend ouders en kinderen in een scheidingssituatie zitten en ook met het verlies dat hierbij komt kijken, omgaan’, vertelt Hanne. Ze heeft een eigen kindercoachpraktijk en helpt kinderen en gezinnen om te gaan met verlies bij onder andere scheiding.

Moedig jouw kind aan om zijn of haar gevoelens te delen

‘Voor kinderen staat een scheiding gelijk aan het verliezen van de gezinssituatie zoals die was. En het feit dat ze die verliezen doet pijn. Daar zijn ze vaak verdrietig en boos over. Beide emoties zijn heel normaal en zou je als ouders moeten toejuichen’, zegt Hanne. Hoe pijnlijk het ook kan zijn voor jullie om te horen wat de kinderen voelen of denken, blijf ze aanmoedigen om te delen hoe het met ze gaat. Probeer je te focussen op zijn of haar gevoelens en je te verplaatsen in zijn of haar perspectief en verzeker jouw kind ervan dat al hun emoties normaal en belangrijk zijn. Zorg dat ze weten dat ze overal over mogen en kunnen praten met jou of jullie.

Tilda Klumpenaar is postpartum therapeut en ging vorig jaar uit elkaar met de vader van haar dochters Livia en Emmi. Tilda: ‘Ik schakelde zelf een kindercoach in die gespecialiseerd is in scheidingen en dit was voor mijn meisjes heel fijn. Zowel in groepssessies als in een-op-een-sessies werden ze begeleid om de scheiding goed te verwerken. Ik merkte dat beiden hier heel veel baat bij hadden om meer woorden te geven aan de scheiding, maar ook om het beter te verwerken. Daarnaast waren de groepssessies heel fijn, omdat ze steun en herkenning vonden bij kindjes die hetzelfde meemaakten als zij.’

Blijven benadrukken: het is niet jouw schuld

Volgens Hanne is het ook heel belangrijk om te blijven benadrukken dat kinderen geen schuld hebben aan de scheiding of het uit elkaar gaan van jullie als ouders. ‘Herhaal dit vaak en voor een hele lange tijd. Voor kinderen is het zelfs jaren later belangrijk om deze boodschap te horen. In de hoofden van kinderen kunnen allemaal gedachten rondgaan waar je als ouders geen weet van hebt. Sommige kloppen, sommige kloppen niet. Een boodschap als deze is cruciaal voor een kind om blijvend eraan herinnerd te worden dat het niet zijn schuld is geweest dat jullie gescheiden zijn.

Jullie blijven samen ouders

Scheiden of uit elkaar gaan als ouders betekent niet het einde van het ouderschap. Gescheiden ouders houden in principe samen het ouderlijk gezag. Dit betekent dus dat jullie samen goede afspraken moeten maken over de verdeling van de zorg en opvoeding. Waar gaan de kinderen wonen, hoe is het contact geregeld, hoe houden jullie elkaar op de hoogte? Maar ook: wat spreken jullie af over opvoedingsstijl, het nemen van grote beslissingen of contact met de rest van de familie? Dit soort zaken worden vastgelegd in een ouderschapsplan. Op de website van de Rijksoverheid staat meer informatie over zo’n ouderschapsplan. Als het ouders niet lukt om zelf uit een ouderschapsplan te komen, dan kun je een mediator inschakelen. Wanneer ook dit niet werkt, dan zal uiteindelijk de rechter hierover beslissen.

Hou ruzies en conflicten weg van de kinderen

Voor kinderen is het schadelijk als ouders hevige of langdurige conflicten met elkaar hebben. Kinderen kunnen, zelfs op zeer jonge leeftijd, negativiteit feilloos oppikken. Hoe moeilijk dit soms ook is: het is van groot belang om dit soort conflicten te beheersen en met elkaar te blijven praten in jullie rol als ouders. Natuurlijk mag je echte gebeurtenissen wel erkennen. Als jouw partner jullie gezin verlaat, dan is het niet jouw verantwoordelijkheid om het gedrag van jouw ex uit te leggen, maar wel om te erkennen wat er gebeurd. Als de kinderen vragen stellen, probeer je zo neutraal en eerlijk mogelijk te antwoorden. ‘Leg uit waarom jullie uit elkaar gaan, zonder elkaar te beschuldigen. Kinderen zijn heel loyaal naar beide ouders. Als er 1 ouder zwart gemaakt wordt, komen kinderen in een loyaliteitsconflict en dat is voor een kind heel zwaar en schadelijk’, legt Hanne uit. 

Kinderen zijn geen boodschappers

Dit betekent ook: zorg dat kinderen niet worden gebruikt als boodschapper of tussenpersoon, vooral niet bij ruzie. Er zijn genoeg andere manieren om met elkaar te communiceren, dus maak daar gebruik van. Probeer ook de verleiding te weerstaan om je kind te ondervragen wat er in het andere huishouden gebeurt. Kinderen vinden het vervelend als ze het gevoel hebben dat ze gevraagd worden om de andere ouder te ‘bespioneren’. Communiceer waar mogelijk rechtstreeks met de andere ouder over zaken als afspraken, bezoekregeling, gezondheidskwesties of schoolproblemen.

Wacht niet te lang en deel samen de boodschap

Tilda: ‘Vertel het nieuws samen aan de kinderen. Wees hierbij een team dat vooral het belang van de kindjes voorop stelt. Hoe moeilijk het ook is, je eigen emoties moet je heel even on hold zetten als je het ze gaat vertellen. Ik vond dit zelf het allermoeilijkste aan scheiden. Zorg dat je tijdens dit gesprek om en om gaat zitten, zodat elk kindje een ouder naast of dichtbij zich heeft zitten. Als ze dan verdrietig, boos worden, kan je ze meteen troosten.’

Volgens Hanne is het ook belangrijk om vooral niet te lang te wachten met het delen van dit nieuws. ‘Kinderen voelen vaak al lang dat er wat groots speelt in het gezin. Hoe langer je wacht, hoe harder de klap aan komt. De ouders hebben dan vaak zelf al een aantal stappen in het verwerkingsproces genomen, maar voor kinderen komt het dan als donderslag bij heldere hemel. Zij lopen achter qua emoties en informatie. Daar moet je echt rekening mee houden.’

Niet meer verliefd versus niet meer van elkaar houden

Leg aan kinderen – hoe jong ze ook zijn – het verschil uit tussen de liefde van partners naar elkaar en liefde van ouders naar hun kinderen. Vertel nadrukkelijk dat er niets veranderd is in de liefde van hun als ouders naar de kinderen, maar dat de liefde tussen hun als partners er niet meer is. Tilda: ‘Wij zeiden nadrukkelijk tegen de kinderen; wij zijn niet meer verliefd op elkaar in plaats van we houden niet meer van elkaar. Anders kan een kindje denken: maar wat als papa of mama straks ineens niet meer van mij houdt? Kinderen betrekken heel veel op zichzelf, dus is het belangrijk dat je duidelijk aan ze uitlegt, dat de scheiding niks met hen te maken heeft en je/jullie nog steeds  heel veel van ze houden en dit ook altijd zullen blijven doen.’

Meer lezen?
Moeder deelt hack voor co-ouderschap
Momtalk: Tess