Hechtingsstijlen: op welke manier verbind jij je met anderen?

Je individuele hechtingsstijl kun je beschouwen als een routekaart die de weg wijst in hoe jij contact maakt met anderen. En ook jouw kind krijgt een hechtingspatroon mee. Hoewel hechtingsgedrag bij ieder kind zich anders kan uiten, zijn er dominante patronen van verbinding maken en omgaan met anderen. We spreken dan over hechtingsstijlen, of liever gezegd hechtingsstrategieën.

Wat is hechting?

Hechting wordt ook wel gezien als de blauwdruk of het fundament van en voor een kind. Hechting is best een complex begrip, ik vertel er in dit artikel meer over.

Een kind heeft zijn of haar ouders nodig voor de verzorging in de breedste zin van het woord en is afhankelijk van de ouders voor een schone luier, voeding en hygiëne. Maar een kind is ook net zo afhankelijk van de ouders als het aankomt op liefde, warmte en genegenheid. Hechting draait om de band die een kindje vormt met zijn ouders of primaire verzorgers in de eerste levensjaren. Door je kindje te zien, te begrijpen en te begrenzen leg je de basis voor een veilige hechtingsstijl.

Wat zijn hechtingsstijlen of hechtingsstrategieën?

Hechtingsstijlen zijn manieren (strategieën) waarop we teruggrijpen wanneer er spanning of stress wordt ervaren in relatie tot anderen. De kans is groot dat de meeste mensen zichzelf geheel of gedeeltelijk herkennen in een van de stijlen of strategieën in bepaalde situaties, bijvoorbeeld in de relatie met je partner.

Meer weten? Kom naar het Webinar Een goede start met je kleintje: de eerste 1000 dagen.

Een veilige hechtingsstijl

De meeste volwassenen, ruim 60%, hanteren een veilige hechtingsstrategie. Zij leren als kinderen om te vertrouwen op zichzelf en ook op anderen. Kinderen die veilig gehecht zijn in hun jeugd gaan in de regel positieve relaties aan met andere leeftijdsgenoten. En ze zullen zich ook op latere leeftijd kunnen hechten aan anderen. Veilige gehechte kinderen zijn gezien in hun behoeften, hebben sensitieve ouders of verzorgers (gehad) en ervaren de wereld als een veilige plek waar zij ruimte mogen innemen.

Een onveilige hechtingsstijl

Wanneer er gesproken wordt over een onveilige hechtingsstijl dan zijn daar verschillende varianten of strategieën in:

Angstig, ambivalente hechtingsstrategie

Mensen die op latere leeftijd een angstig-ambivalente hechtingsstrategie ontwikkelen, verlangen vaak naar nabijheid en bevestiging van anderen met een angst voor afwijzing en verlating die daaraan ten grondslag ligt. Deze angst kan tot een aanhoudend gevoel van onzekerheid in relaties leiden. Mensen met een angstige, ambivalente hechtingsstrategie kunnen een verhoogde gevoeligheid tonen voor signalen dat er iets mis is in een relatie. Daardoor kunnen ze afhankelijk of aanhankelijk gedrag vertonen in deze relaties en zijn ze eigenlijk telkens op zoek naar de bevestiging dat de relatie nog goed is. Je ziet deze strategie vaker voorkomen bij kinderen waarvan de ouders onvoorspelbaar reageren, inconsistent of perfectionistisch waren.

Angstig, vermijdende hechtingsstrategie

Bij mensen met een angstig, vermijdende hechtingsstijl speelt onafhankelijkheid een grote rol. Mensen die deze strategie ontwikkelen ervaren later in een volwassen relatie intimiteit en emotionele nabijheid als een verlies van onafhankelijkheid. Om die reden kom je niet makkelijk echt dichtbij iemand die zich herkent in een angstig, vermijdende hechtingsstrategie. Zij hebben geleerd op zichzelf te vertrouwen en niet op anderen. Daardoor worden emoties, intimiteit en kwetsbaarheid vermeden binnen deze hechtingsstrategie.

Het belang van relaties kan gebagatelliseerd worden, waardoor mensen met deze hechtingsstrategie (onbewust) emotionele afstand bewaren. Ervaringen van een kind met ouders die hun kind emotioneel verwaarlozen of niet-afgestemd reageren, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze strategie.

Een gedesorganiseerde hechtingsstrategie

Het derde voorbeeld van een onveilige hechtingsstrategie is een gedesorganiseerde hechtingsstrategie. Bij deze hechtingsstrategie is er moeilijk een patroon te ontdekken. Mensen die hiermee te maken hebben kunnen zowel autonomie als intimiteit verlangen, en daar steeds tussen wisselen. Mensen met deze hechtingsstrategie weten eigenlijk niet goed wat ze met nabijheid of met afstand moeten. Er kan sprake zijn van aantrekken en afstoten.

Over het algemeen hebben deze mensen geen vertrouwen in zichzelf en ook niet in de ander. Deze strategie komt weinig voor en vaak is er in de kindertijd sprake geweest van trauma, mishandeling of misbruik door de ouders (hoewel dit niet zo hoeft te zijn) of erg onbetrouwbaar gedrag van de ouders. Kinderen met een gedesorganiseerde hechtingsstrategie hebben onbewust geleerd dat degene van wie ze afhankelijk zijn, de bron van bescherming maar ook de bron van gevaar zijn.

Zorgen over je eigen jeugd en hechting

Als psycholoog gespecialiseerd in hechting vind ik het belangrijk om te benadrukken dat een volledige veilige of onveilige hechtingsstijl vaak te kort door de bocht is: er zijn verschillende tinten grijs. Je kunt als volwassene een volledig veilige hechtingsstijl hebben tot aan een hechtingsstoornis en alles er tussenin.

Ongeveer 30 tot 40 % van de maatschappij heeft in meer of mindere mate een ‘onveilige hechting’. Dat betekent echter niet dat je niet goed kunt functioneren. Ook met een onveilige hechting kun je een geslaagd leven hebben. Wel kan het zo zijn dat je op bepaalde momenten, bijvoorbeeld in liefdesrelaties, wat merkt van de onveilige hechting uit je jeugd. In slechts 1% van alle gevallen spreken we van een hechtingsstoornis.

Kan ik mijn hechtingsstijl beïnvloeden?

Ongeacht de hechtingsstrategie waar jij je het meest in herkent, is het belangrijk om te weten dat je deze kunt veranderen naar een meer veilige strategie. Het is mogelijk om voor jezelf, of je eigen kind op latere leeftijd, een nieuw gevoel van veiligheid op te bouwen. Zo kan een gezonde veilige relatie of therapie herstellend zijn.

Wil je meer weten over hechtingsstijlen? In de Veilig Gehecht Podcast leg ik als psycholoog gespecialiseerd in hechting nog veel meer uit over hechting en de hechtingsstijlen. Wil jij inzicht in je eigen hechtingsstijlen en (intergenerationele) patronen doorbreken? Dat kan met de breaking the cycle – trajecten van Happybaby Happymama. Ik vertel je er op mijn website meer over.