“Je zult wel enorm genieten” horen vrouwen die zwanger zijn regelmatig. Je ziet mede-zwangeren alleen maar stralen op foto’s op Instagram en staart naar glunderende moeders op de covers van magazines. Maar wat als jij al die geluksgevoelens nou niet zo ervaart? Wat als je je eigenlijk regelmatig vervelend of niet gelukkig voelt tijdens je zwangerschap? Dan ben je niet de enige.
How About Mom
Met ons team van 50 experts geven we jou betrouwbare informatie en advies in deze bijzondere fase van je leven.
Tussen de 10 en 15 procent van de vrouwen kampt met depressieve gevoelens tijdens de zwangerschap. Niet af en toe een baal-dag, maar je een langere periode somber, futloos en verdrietig voelen. Dat noemen we een prenatale depressie. Het begrip postnatale depressie is inmiddels algemeen bekend. Je kunt er op straat naar vragen en bijna iedereen zal weten wat dat inhoudt. Over een prenatale depressie is echter veel minder bekend.
Ik bel hiervoor met onderzoeker Nina Molenaar die momenteel in New York woont. Nina studeerde geneeskunde aan de UvA en deed daarna een PhD bij het centrum Zwangerschapspsychiatrie van het Erasmus MC in Rotterdam. Ze sprak met tweehonderd vrouwen, tijdens hun zwangerschap en nadat de baby geboren was, over hun psychische klachten.
Zwangerschapsdepressie of prentale depressie
“Het opsporen van een prenatale depressie is lastig” zegt Nina. “Vrouwen komen er niet graag voor uit. Als iedereen je feliciteert en tegen je zegt dat je vast heel gelukkig bent, dan is het lastig om te zeggen: eigenlijk voel ik me helemaal niet zo blij. Er rust nog steeds een taboe op.” Dat taboe wordt in stand gehouden door onze omgeving en door het beeld van de lachende, over haar buik aaiende zwangere vrouw, die stralend de commode staat in te richten. De informatie in zwangerschapsapps of de foto’s op de folders bij de verloskundige. “Het zorgt ervoor dat vrouwen zich schuldig voelen of zich schamen voor hun gevoelens.”
Depressie tijdens de zwangerschap
Daarnaast is een depressie tijdens de zwangerschap moeilijk te diagnosticeren. Een aantal symptomen die bij een depressie passen, zijn bij een zwangerschap minder van toepassing. Bijvoorbeeld afvallen (je komt juist aan), andere eetgewoontes (minder of juist meer trek) of slecht slapen (door zwangerschapskwaaltjes).
“Een depressie tijdens de zwangerschap kan er dus anders uitzien dan een depressie tijdens een andere periode in je leven. Maar wat je altijd terugziet is het langere tijd somber zijn of het niet meer kunnen genieten van dingen waar je voorheen wel van genoot”, legt Nina uit.
Ervaringsverhaal zwangerschapsdepressie
Vanaf het begin van haar zwangerschap mist Carlijn al de ‘roze wolk’ waar vrijwel iedereen het over heeft. Haar hoofd voelt meer als een grijze wolk. “Bij mij uitte het zich in vooral heel veel huilen, je niet fatsoenlijk meer kunnen concentreren, extreem snel gestrest zijn. De Carlijn die ik was – vol enthousiasme, energie en vrolijkheid – was er zelden nog. Ik was heel snel moe, wilde het liefst de hele dag onder mijn dekentje kruipen en in bed blijven liggen. Afspreken met mensen was al bijna teveel gevraagd.”
“Nooit eerder heb ik een depressie gehad en het komt ook niet voor in mijn familie. Ik wist ook niet dat er zoiets als een zwangerschapsdepressie bestond. Deze vorm van depressie kan ontstaan door de verandering in je hormonen als gevolg van een zwangerschap. Dat gebeurde bij mij. Ik wist niet wat me overkwam. Op moment dat ik erover schreef op mijn blog en Instagram, hoorde ik hier pas vanaf. Waarom wordt dit niet van tevoren gezegd tegen vrouwen? Waarom wist ik dit niet?” Lees hier de rest van Carlijn’s verhaal over haar zwangerschapsdepressie.
Zelftest zwangerschapsdepressie
Hoe weet je dan, of je ‘gewoon’ af en toe somber of angstig bent, of dat je een prenatale depressie hebt? Er bestaat een vragenlijst specifiek voor zwangere vrouwen waarmee je kunt beoordelen hoe hoog het risico is dat je klachten niet van voorbijgaande aard zijn. Je vindt die postnatale zelftest op verschillende plekken online, waar je hem zelfstandig in kunt vullen.
“Als uit zo’n zelftest blijkt dat er meerdere aanwijzingen zijn dat jij te maken zou kunnen hebben met een depressie, dan betekent dat niet direct dat je aan de medicijnen hoeft of een intensief behandeltraject in moet”, benadrukt Nina. “We raden wel aan om met iemand gaan praten, om te kijken hoe het gaat, wat er precies aan de hand is en waarmee jij geholpen bent. Je hoeft er niet mee rond te lopen, dat is zonde van je zwangerschap.”
Onbehandelde prenatale depressie
Naast dat het zonde is van je zwangerschap, kan een onbehandelde prenatale depressie ook negatieve gevolgen hebben voor de baby. Onderzoek heeft aangetoond dat als je depressieve klachten ervaart tijdens je zwangerschap, je kindje een grotere kans heeft op een laag geboortegewicht en vroeggeboorte. Als de depressieve gevoelens aanhouden na de bevalling kan dit ook een negatief effect hebben op de binding tussen moeder en kind en daarmee gepaard de ontwikkeling van het kind.
Mindfulness app
Therapie hoeft dus lang niet zo heftig te zijn als het misschien klinkt: er zijn ook heel laagdrempelige vormen van ‘behandeling’ beschikbaar. Een goede mindfulness app op je telefoon kan bijvoorbeeld echt verschil maken, zegt Nina. Zoek een vriend(in), familielid of persoon die je kunt vertrouwen en probeer over je gevoelens te praten. “Vaak is het gevoel dat je er niet alleen in staat, dat iemand je klachten erkent, al behulpzaam om het lichter te maken.”
Kun je je herkennen in dit verhaal, weet dan dat je niet de enige bent. De gedachten die je hebt zijn niet abnormaal, je hoeft je niet te schamen of je schuldig te voelen tegenover je kindje. Je hoeft het ook niet alleen te doen. Er zijn hulpmogelijkheden waarbij iemand naar je luistert en je advies kan geven. Dit kan de praktijkondersteuner van de huisarts zijn, of een groepstherapie met andere zwangere vrouwen die dezelfde gevoelens ervaren.
3 tips van Nina Molenaar
- Voel je je tijdens je zwangerschap regelmatig ongelukkig? Deel deze gevoelens dan met iemand. Dat kan met een partner, vriendin of familielid, maar zeker ook met de huisarts of jouw verloskundige.
- Twijfel je of je misschien een prenatale depressie hebt? Je kunt online een zelftest doen, zodat je – indien nodig – actie kunt ondernemen.
- Op verschillende plekken in Nederland kun je terecht op de POP-poli, een speciale poli waar pediatrie, obstetrie en psychiatrie samenwerken. Zo’n poli is een expertise- en behandelcentrum gericht op zwangere vrouwen en kraamvrouwen met psychische klachten (waaronder prenatale depressie). Het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en zwangerschap (LKPZ) heeft online een overzicht met POP-poli’s.
How About Mom: een 'onmisbare app voor aanstaande moeders' 📲
