Hoe zit het met uitkering, toeslagen en financieel als je alleenstaande moeder bent? Hoe combineer je zorg en werk als alleenstaande mama? En hoe kun je hulp en steun inschakelen als eenoudergezin?
How About Mom
Met ons team van 50 experts geven we jou betrouwbare informatie en advies in deze bijzondere fase van je leven.
Eenouder gezin
Bijna een kwart van de Nederlandse gezinnen is een eenoudergezin.
Er kunnen verschillende redenen zijn om er als moeder alleen voor te staan. Misschien heb jij gekozen om bewust alleenstaande moeder te worden. Of heb je geen relatie (meer) met de biologische vader van je baby. Wat de oorzaak ook is, jij staat grotendeels alleen voor de zorg van je kindje.
Lees meer over:
- Uitkering en toeslagen
- Hulp voor alleenstaande ouders
- Co-ouderschap
- Ervaringen als alleenstaande moeder
Uitkering en toeslagen: alleenstaande ouder
In Nederland hebben alle ouders recht op een aantal toeslagen. Ben je alleenstaande moeder? Dan heb je vaak recht op extra toeslagen, regelingen en tegemoetkomingen. Dit zijn de belangrijkste:
Kinderbijslag
Ongeacht je situatie hebben alle ouders recht op kinderbijslag voor hun thuiswonende kinderen tot 18 jaar. Hoeveel kinderbijslag je krijgt, hangt af van de leeftijd van het kind en staat los van je inkomen. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) kun je kinderbijslag aanvragen.
Kinderopvangtoeslag
Veel ouders die werken opvang voor hun kind(eren) en dat kost geld. Ook hier is een tegemoetkoming voor: de kinderopvangtoeslag. Deze toeslag kun je aanvragen wanneer je kind naar een kinderopvang, buitenschoolse opvang, de peuterspeelzaal en of gastouder gaat. De hoogte van de kinderopvangtoeslag hangt onder andere af van je inkomen, het aantal kinderen en de soort opvang: bij de Belastingdienst lees je meer over kinderopvangtoeslag aanvragen.
Kindgebonden budget 2024
Kindgebonden budget is een bijdrage van de overheid voor ouders van kinderen tot 18 jaar. Het is een maandelijkse aanvulling op de kinderbijslag. Of en hoeveel kindgebonden budget je krijgt, hangt af van je inkomen, het aantal kinderen en hun leeftijd. Zo ontvang je voor kinderen tussen de 12 en 18 jaar bijvoorbeeld meer toeslag als tegemoetkoming in de schoolkosten. Als je recht hebt op kindgebonden budget, krijg je meestal bericht van de Belastingdienst Toeslagen. Je kunt ook zelf een proefberekening maken en kindgebonden budget aanvragen via Belastingdienst Mijn Toeslagen.
Alleenstaande ouderkop
Ben je alleenstaande ouder? Dan kun je soms aanspraak maken op een verhoging van het kindgebonden budget, als tegemoetkoming in het levensonderhoud van je kinderen. Dit heet de ‘alleenstaande ouderkop’, de opvolger van de alleenstaande ouderkorting die inmiddels is afgeschaft. In 2024 is deze extra toeslag voor alleenstaande ouders maximaal € 3.480,- per jaar. Met een proefberekening zie je op welk bedrag jij mag rekenen.
Inkomensafhankelijke combinatiekorting
Naast toeslagen kun je als alleenstaande moeder ook korting krijgen op je inkomstenbelasting. Dit heet de inkomensafhankelijke combinatiekorting, en die is bedoeld om werk en zorg voor je baby of kind beter te combineren. Wel zijn er een aantal voorwaarden om aanspraak te maken op de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Zo moet je kindje staan ingeschreven op jouw adres en jonger zijn dan 12 jaar. Heb je co-ouderschap met je (ex)partner? Dan kun je als minstverdienende ouder ook aanspraak maken op de korting. Dan hoeft je kind niet op jouw adres ingeschreven te staan.
Bij de Belastingdienst kun je meer lezen voorwaarden voor de inkomensafhankelijke combinatiekorting en de korting aanvragen.
Huurtoeslag
Je kunt als co-ouders allebei huurtoeslag krijgen. De kinderen tellen dan bij beide ouders mee als medebewoners. Daarvoor moet je allebei een verklaring co-ouderschap ondertekenen en inleveren bij de Belastingdienst.
Extra hulp: aanvullende ondersteuning via fondsen
Veel alleenstaande ouders ervaren dat ze (tijdelijk) minder te besteden hebben. Wist je dat er dan ook aanvullende ondersteuning is vanuit fondsen? Vaak loopt dit via het consultatiebureau, jeugdhulpverlener, schuldhulpverlener of sociaal wijkteam van de gemeente. Zo kun je aanspraak maken op ondersteuning voor het betalen van contributie bij sportclubs of het opvangen van schoolkosten van je kind, zoals de ouderbijdrage, een schoolkamp of computer. Ook zijn er fondsen zoals de Stichting Jarige Job of Kinderhulp die helpen met een bijdrage, zoals bijvoorbeeld een uitje of cadeautje met Sinterklaas.
Alimentatie na scheiding
Ben je gescheiden? En zorg je helemaal of voor het grootste deel voor de kinderen? Dan heb je vaak recht op kinderalimentatie van de minst-verzorgende ouder. De rechter bepaalt of je alimentatie krijgt of juist moet betalen. De hoogte van het bedrag spreek je onderling af met je ex-partner, bijvoorbeeld in een ouderschapsplan.
Alleenstaande moeder: extra zwaar
Is alleenstaande moeder zijn zwaar? We moeten eerlijk zijn: ja. Veel alleenstaande ouders vertellen dat ze het zwaar vinden om alleen verantwoordelijk te zijn voor alle dagelijkse zorg en beslissingen.
Als alleenstaande moeder zul je tegen uitdagingen aanlopen die koppels minder snel of niet herkennen. Je mist een extra paar ogen dat meekijkt of een partner met wie je kunt overleggen over zorg- en opvoedkwesties waar je tegenaan loopt. Je kunt niet even iemand anders uit bed sturen om naar de baby te gaan, of makkelijk iemand bellen om jullie kindje van de opvang te halen als jij in de file staat. Dat maakt het alleenstaand moederschap vaak zwaar.
Het alleenstaande moederschap is vaak pittig, maar ook heel mooi en bijzonder, zegt alleenstaande moeder Shanthy. ‘Ik wil andere alleenstaande moeders dan ook meegeven dat het ze zeker gaat lukken om de opvoeding van hun kind(eren) alleen te doen. Ik heb twee blije en tevreden kinderen waardoor ik ook vertrouwen in mezelf als moeder krijg dat ik dit leven aankan. Probeer dingen los te laten, zul je steeds meer beseffen hoe mooi en hecht die band met je kind is.’
Hulp voor alleenstaande ouders
Wanneer je er als moeder grotendeels alleen voor komt te staan, zul je mensen om je heen moeten verzamelen om voor jou en je kindje te zorgen. Sommige moeders kunnen rekenen op een sociaal vangnet: familie of vrienden in de buurt die kunnen helpen met de dagelijkse zorgtaken. Andere moeders missen zo’n vangnet. Dat is als alleenstaande mama nog lastiger, omdat er al veel zorg en verantwoordelijk op jouw schouders rust.
Hoewel het lastig is, is het wel heel belangrijk om op zoek te gaan naar mensen die je kunnen helpen en ondersteunen. Met praktische zaken zoals boodschappen doen, de was, koken of spelen met je kind(eren), maar ook voor emotionele steun is het fijn om te weten dat je er niet alleen voor staat. Bij het Centrum Jeugd en Gezin of het buurtteam in jouw stad of regio kun je ook terecht voor hulp of voor het opdoen van contacten wanneer je als alleenstaande moeder geïsoleerd dreigt te raken of niet weet hoe je in contact kunt komen met andere mama’s.
Vergeet niet: ook al doe jij deze intense taak van het ouderschap vooral in je eentje, blijf ook voor jezelf kiezen. Jij verdient ook tijd voor jezelf, om op te laden en om je goed te blijven voelen. Alleen als jij goed voor jezelf zorgt, kun je dat ook doen voor jouw kindje.
Co-ouderschap
Is de vader of partner van je kindje nog steeds in beeld, dan zul je samen moeten bedenken hoe jullie de zorg en praktische zaken rondom jullie kindje gaan verdelen. Het is fijn als dit in harmonie kan gebeuren, jullie blijven immers samen ouders. Het komt helaas ook voor dat er nog veel strijd en oud zeer is waardoor de communicatie en samenwerking onder druk staan.
Je zult mogelijk ook te maken hebben met co-ouderschap. Afhankelijk van hoe dit bij jullie geregeld is, zul je je kindje soms een tijdje niet zien of bij jou in huis hebben. Dat kan zeker in het begin ontzettend wennen zijn.
Veel moeders vertellen dat ze ondanks dit gemis ook de voordelen inzien van het gedeelde ouderschap. Je krijgt de mogelijkheid om op te laden, bij te slapen, dingen voor jezelf te doen. Je dagen kunnen weer een andere invulling krijgen, waarbij je geen rekening hoeft te houden met slaap- en eetschema’s. Hoewel je het ongetwijfeld totaal anders voor ogen had toen jullie samen aan een kindje begonnen, hopen we dat jij ook de positieve kanten mag gaan ervaren van het co- ouderschap.
Ervaringen van alleenstaande moeders
Ga ervoor als je het echt wil
Nina, 33 jaar en bewust alleenstaande moeder van een donor. Ze vertelt: ‘Ik heb geen familie die oppast, dus ik wist dat ik het écht alleen moest doen. Ook werk ik voor justitie en heb ik onregelmatige werktijden, maar zelfs dat heeft me er niet van weerhouden het ouderschap alleen aan te gaan.’
Durf om hulp te vragen
Hannah ging uit elkaar met de vader van haar zoon. ‘Inmiddels ben ik er wel achter gekomen dat hulp van buitenaf toch wel iets is wat zeer welkom is als je in je eentje alle ballen hoog moet zien te houden. Het vragen om hulp blijft voor mij wel een dingetje, maar soms moet je voorbij je ego gaan en kun je niet anders. Hulp is onmisbaar als alleenstaande moeder.’
5 kinderen en alleenstaand
Als alleenstaande moeder van vijf kinderen is het bij Natalie (1984) thuis een hectische boel. Samen met haar dochter Chayenna (14 jaar), dochter Jayda (5 jaar), tweelingdochters Jalyssa en Zarayda (2 jaar) en zoon Zayn (6 maanden) vormt ze een liefdevol gezin. ‘Het is overleven.’
Je hoeft het niet alleen te doen, mama! Iedere week een steuntje in de rug met de How About Mom nieuwsbrief 💌
