Hormonen als natuurlijke pijnstillers tijdens bevalling

Hormonen spelen een cruciale rol tijdens een bevalling. Ze vullen elkaar aan en werken samen om jouw lichaam klaar te maken om jouw baby op de wereld te zetten. Dit is natuurlijk een prachtig proces wat moeder natuur heeft bedacht, maar ik hoor je denken: betekent dit dan dat ik zonder pijn kan bevallen?! Dat kan ik je helaas niet beloven, maar ik ben er wel van overtuigd dat kennis over deze hormonen en begrijpen wat er in ons lichaam gebeurt ons kan helpen beter met pijn tijdens de bevalling om te gaan en de angst ervoor te verminderen.

Laten we beginnen bij het begin: wat zijn hormonen nou eigenlijk precies? Het woord ‘hormoon’ komt van het Griekse werkwoord ‘hormao’. Dit betekent ‘in beweging brengen’, en laat dat nou precies zijn wat hormonen doen.

Het zijn signaalstoffen die worden aangemaakt door hormoonklieren en die zich vervolgens verplaatsen via je bloedbaan. Op die manier leveren ze als het ware berichten af op specifieke plekken in je lichaam waar ze een reactie veroorzaken (Hill, 2020). 

Pijn tijdens bevalling heeft een functie

Het bijzondere is, hormonen kunnen dus als natuurlijke pijnstilling dienen tegen baringspijn, mits op de juiste manier gestimuleerd. Het interessante is dat deze hormonen in eerste instantie juist getriggerd door de pijn. Het begint dus eigenlijk bij een pijnprikkel die in de hersenen naar de hypofyse gaat, de klier die het hormoon oxytocine produceert. Deze pijnprikkel is een signaal dat de bevalling begint, waardoor je als vrouw een veilige plek op gaat zoeken en meer in jezelf keert. Ook triggert dit weer andere hormonen, zoals endorfine, wat als een natuurlijke pijnstiller tegen de pijn dient. Je zou het barende lichaam bijna kunnen vergelijken met een ecosysteem met interacties tussen hormonen waarin alles met elkaar in verbinding staat. Moeder natuur heeft het, zoals altijd, prachtig bedacht. 

De belangrijkste hormonen tijdens de bevalling op een rij

Sommige hormonen helpen de baring dus verder op gang, maar er zijn ook hormonen die je liever niet wil aanmaken tijdens een bevalling, omdat ze het proces juist tegen kunnen werken. Hieronder zet ik de belangrijkste voor je op een rij, zodat jij beter weet wat je nodig hebt (of juist niet nodig hebt) tijdens jouw baring.

Oxytocine

Dit is het hormoon van liefde, seks en ‘bonding’. Het zorgt ervoor dat je baarmoeder samentrekt, oftewel de weeën die jouw baby (en daarna de placenta) met een neerwaartse druk naar buiten begeleiden. Maar het brengt ook momenten van vreugde in het proces en zorgt ervoor dat de melk begint te stromen. Het zal je dan ook niet verbazen dat de aanmaak van dit hormoon kan worden versterkt door huid op huid contact, liefde, zachte support, gedimde lichten, privacy, etc. Ze noemen het ook wel het ‘the energy that gets the baby in is the energy that gets the baby out’ principe.

Prolactine

Het woord zegt het misschien al een beetje… lactatie, lactose… Dit hormoon zorgt ervoor dat je borsten melk gaat aanmaken. Het is dan ook een aanvulling op oxytocine en bereikt een piek tijdens de geboorte. Wanneer jouw kindje er is, zal het dan ook door het zoek- en zuigreflex in principe gelijk bij jou aan de borst kunnen drinken.

Adrenaline

Dit is een voorbeeld van een hormoon die het geboorteproces juist tegen kan werken. Het komt vrij bij angst en stress en is dan ook de tegenhanger van oxytocine. Het is het ‘fight, flight or freeze’ principe. Het kan de baring vertragen en de aanmaak van oxytocine blokkeren. Ontstaat er toch stress? In de meeste gevallen, zoals een verandering van omgeving (van thuis naar het ziekenhuis) of de overgang van de ontsluitingsfase naar de uitdrijvingsfase (waarin je als vrouw ineens alertheid kan ervaren voor eventuele gevaren in je omgeving), zou dit met de juiste mindset en support weer afgeremd kunnen worden.

Melatonine

Dit hormoon komt vrij in een donkere en rustige omgeving. Je hebt het bijvoorbeeld ook nodig voor slaap. Het hormoon melatonine geeft een boost aan oxytocine. Logischerwijs kunnen felle lichten, onderbrekingen en observaties de aanmaak ervan afremmen.

Endorfine

Dit hormoon is een reactie op oxytocine en werkt als een natuurlijke pijnstiller. Het wordt gestimuleerd door zachte aanraking, liefde, beweging en vreugde. Het wordt dan ook weer versterkt door oxytocine.

Bekrachtigende keuzes

Hoewel er steeds meer belangstelling is naar en kennis over het natuurlijke proces van de geboorte, zie ik tegelijkertijd de medicalisering van de geboortezorg. Ook neemt het gebruik van een epiduraal (een ruggenprik) onder barende vrouwen nog steeds toe, ondanks de risico’s en eventuele bijwerkingen (Newnham, McKellar & Pincombe, 2017).

Buiten het feit dat vrouwen altijd zelf moeten kunnen beslissen hoe zij willen bevallen, vind ik dit toch zorgelijk. Ik ben er namelijk van overtuigd dat als we goede, volledige informatie bieden over de natuurlijke werking van het zwangere lichaam, hormonen bij de bevalling en de functie van pijn, de angst voor bevallen minder zou kunnen worden. Daarmee kunnen zwangere vrouwen betere keuzes voor zichzelf en hun kunnen maken. Het begint allemaal bij vertrouwen in het vrouwelijk lichaam. ‘Us, women, we can do hard things.’

Meer lezen?
Natuurlijke pijnstilling voor jouw bevalling
Helpt een virtual reality bril tegen pijn tijdens bevalling?