Vrouwen met koperspiraaltje niet bewust van risico menstruatiecup

Bij de verwijdering van de menstruatiecup kan het spiraaltje uit de baarmoeder worden getrokken of verplaatst, waardoor je niet meer bent beschermd tegen zwangerschappen. Het Meldpunt en Expertisecentrum Bijwerkingen Implantaten van het RIVM kreeg in anderhalf jaar tijd 15 meldingen van gedeeltelijke of volledige uitstotingen van de koperspiraal van vrouwen die ook een menstruatiecup gebruikten. Daarom waarschuwen gynaecologen en huisartsen nu: zorg dat je de menstruatiecup goed gebruikt, in combinatie met een spiraaltje. “Als het vacuüm echt goed wordt opgeheven, door de cup eerst een beetje in te knijpen voordat je hem naar beneden trekt, kun je een cup veilig blijven gebruiken.”

Van de 15 meldingen die bij het RIVM binnenkwamen, zijn 6 vrouwen zwanger geraakt. Zij kwamen pas achter de uitstoting van het koperspiraal toen hun menstruatie uitbleef en ze al in verwachting bleken te zijn. De meldingen bij RIVM zijn op vrijwillige basis, dus het kan zijn dat het feitelijke aantal uitstotingen van het koperspiraal hoger is en meer vrouwen hier last van hebben.

Koperspiraal en menstruatie

Als je een koperspiraal gebruikt als anticonceptie, kan je nog steeds ongesteld worden. Een bijwerking van die anticonceptie is dat menstruatieklachten, waaronder bloedverlies, heviger kunnen worden. Daarom vinden sommige vrouwen het een menstruatiecup prettig, omdat de cup meer bloed kan opvangen dan een tampon of maandverband. Ook is het een duurzaam alternatief. Je kunt de cup immers schoonmaken en hergebruiken. Ook is de menstruatiecup relatief goedkoop: een menstruatiecup kost tussen de 10 en 25 euro en gaat een paar jaar mee.

Een menstruatiecup kan lang worden gedragen: gemiddeld tussen de vier en twaalf uur. Na het legen van de cup kun je hem opnieuw inbrengen en weer dragen.

Wat is er aan de hand met de menstruatiecup?

De siliconen menstruatiecup is qua vorm en grootte vergelijkbaar met een eierdopje. De cup wordt gevouwen in de vagina ingebracht, waarna hij zich vanzelf uitvouwt. Door een licht vacuüm dat ontstaat bij het ontvouwen blijft de menstruatiecup zitten.

Wel lijkt het erop dat door het lichte vacuüm dat ontstaat bij het plaatsen van de menstruatiecup in de vagina, het spiraaltje kan worden meegezogen bij het verwijderen van de cup. Ook kunnen bij verwijdering de touwtjes van de koperspiraal, die een paar centimeter uit de baarmoedermond steken, per ongeluk worden vastgepakt en meegetrokken.

Een drie jaar durend Amerikaans onderzoek naar de effectiviteit van koperspiralen registreerde ook hoe vaak bij cupgebruikers die zogeheten uitstotingen van het spiraaltje voorkwamen. Meer dan 1000 vrouwen deden mee aan het onderzoek. De vrouwen die een menstruatiecup gebruikten hadden drie keer zo veel kans op uitstoting als vrouwen die tampons of maandverband gebruikten, blijkt uit een tussentijdse studie, gepubliceerd in het tijdschrift van het Amerikaanse College van Verloskundigen en Gynaecologen. “Gebruikers van koperspiraaltjes moeten erop worden gewezen dat gelijktijdig gebruik van een menstruatiecup het risico op uitstoting van het spiraaltje verhoogt en dat het risico op uitstoting blijft bestaan bij continu gebruik van de menstruatiecup”, concluderen de onderzoekers.

Het grootste risico van een gedeeltelijke of volledige uitstoting van de koperspiraal is dat het onopgemerkt kan gebeuren. Vrouwen hebben dan geen effectieve anticonceptie meer, terwijl ze denken nog wel beschermde seks te hebben.

“Menstruatiecup kun je veilig blijven gebruiken”

Dit betekent niet dat vrouwen met een spiraaltje nooit meer veilig een menstruatiecup kunnen gebruiken, zegt gynaecoloog Wenche Klerkx, van het St. Antoniusziekenhuis tegen de Volkskrant: “Als het vacuüm echt goed wordt opgeheven, door de cup eerst een beetje in te knijpen voordat je hem naar beneden trekt, kun je een cup veilig blijven gebruiken.”

Ook adviseert Klerkx om altijd goed de inhoud van de cup te checken, voordat je die wegspoelt. Zo kunnen vrouwen het gelijk zien als het fout is gegaan en kunnen ze onbeschermde seks voorkomen. Het gaat volgens de gynaecoloog voornamelijk nog fout door onwetendheid: vrouwen weten niet dat ze eerst het vacuüm moeten doorbreken en dan de cup weer veilig kunnen verwijderen.