BOOS-uitzending over familievloggers zorgt voor veel discussie

Als ouder ben je trots op je kind. Logisch dat je de wereld wilt laten zien hoe bijzonder ze zijn. Social media maakt dat makkelijker dan ooit. Maar is het delen van beelden wel altijd in het belang van je kind? En belangrijker nog: is het veilig? In een nieuwe aflevering van BOOS onderzocht Tim Hofman de wereld van familievloggers: gezinnen waarin kinderen een centrale rol spelen op social media en YouTube.

De uitzending maakte veel los op Instagram, TikTok en in de media. Terecht: de beelden die getoond werden in de uitzending, zijn confronterend.

Waarom deze BOOS uitzending zoveel losmaakt

Vijf jaar geleden bracht BOOS al een aflevering over dit onderwerp. Ook toen bleek hoe kwetsbaar kinderen zijn wanneer ze worden ingezet als onderdeel van een verdienmodel. De nieuwe aflevering toont opnieuw hoe dun de lijn is tussen trots delen en exploitatie. Denk aan beelden van kinderen in kwetsbare situaties: een meisje dat overstuur een MRI ingaat, terwijl haar moeder blijft filmen in plaats van haar te troosten. Beelden die geen enkele ouder onberoerd laten.

Uiteraard is het slechts een selectie en zullen de ouders in de basis ongetwijfeld geen verkeerde bedoelingen hebben, maar is het nodig? Onderaan de streep verdienen ouders geld aan de zichtbaarheid van hun minderjarige kinderen, die daarnaast vaak ook nog te maken krijgen met online haat, ongefilterde reacties en ongewenste aandacht.

Verloskundige: ‘Smartphone verstoort steeds vaker het gouden uur’’

Een verdienmodel over de rug van kinderen?

Justine Pardoen, van Bureau Jeugd & Media, noemt het zelfs een vorm van kindermishandeling: “Het vloggen is het businessmodel van de ouders, waarin kinderen worden ingezet als werkende partij. Een jong kind kan niet zelf bepalen wat het wel of niet wil. Ze zijn loyaal aan hun ouders“.

De uitzending laat zien hoe moeilijk het is om grenzen te stellen als er geld en bekendheid mee gemoeid zijn. Het roept de vraag op: hoe vrijwillig is deelname nog als je als kind opgroeit in een gezin waar de camera altijd meeloopt? Wat misschien nog het meest schokkend is: sommige beelden van kinderen in zwemkleding of in bad blijken op het darkweb terecht te komen.

Ondanks waarschuwingen is er in Nederland nog geen wetgeving die familievloggers effectief aan banden legt. De politiek belooft beterschap. In de aflevering geven meerdere partijen aan dat nieuwe regels onderweg zijn, maar voorlopig ligt de verantwoordelijkheid nog volledig bij de ouders zelf.

Hoe reageren de vloggers zelf?

De familievloggers zelf, blijkt uit de uitzending, zien niet zoveel problemen in het maken en uitzenden van de beelden. Over de online haat die de kinderen krijgen, zegt vader Ramon van het YouTubekanaal Koetlife dat zijn kinderen er juist een ‘dikke huid’ van hebben gekregen en in de buitenwereld kinderen ook te maken krijgen met pesten.

De familie Bellinga reageerde pas ná de uitzending in een vlog. Daarin benadrukken ze dat ze vanuit goede intenties werken en dat hun content vooral bedoeld is ter inspiratie: “Wij zijn het levende bewijs dat je van niks iets moois kunt opbouwen als je je hart volgt”. Toch blijft de kritiek terugkeren: wie beschermt de kinderen als hun leven en emoties zo zichtbaar worden gemaakt?

Sharenting: wat is wijsheid?

Natuurlijk zijn dit extreme voorbeelden. Maar ook op kleinere schaal vragen steeds meer ouders zich af: moet ik dit delen? Uit onderzoek blijkt dat 72% van de ouders weleens foto’s van hun kinderen online zet. Niet gek, je wilt die mooie momenten delen met mensen die je dierbaar zijn. Maar het is wél goed om even stil te staan. Wat betekent die zichtbaarheid voor je kind?

Lisanne Hagens, gecertificeerd mediacoach en gespecialiseerd in het schermgebruik van jonge kinderen, zegt daarover: “Sharenting is op zichzelf niet verkeerd, zolang je het bewust en met respect doet. Natuurlijk wil je mooie momenten koesteren en delen. Het draait om balans: tussen delen en beschermen, tussen trots en privacy”.

Een bredere discussie

De aflevering van BOOS laat zien hoe belangrijk het is om dit gesprek te voeren. Zoals alles, zit er ook een andere kant aan de medaille. De vlogfamilies hebben niet voor niets duizenden volgers. Er zijn enorm veel mensen die erg genieten van de content die de families maken. Ook dat is te begrijpen. Maar waar ligt de grens?

In een maatschappij waarin we inmiddels gewend zijn om ons leven te delen, is het niet gek dat we dat ook met onze kinderen doen. Dat hoeft op zichzelf geen probleem te zijn. Maar zullen we wel afspreken dat wanneer ons kind zichtbaar verdriet heeft, omdat hij of zij een medische behandeling moet ondergaan, we de telefoon neerleggen en ons kind troosten in plaats van het filmen en er vervolgens geld aan verdienen?