Pesten: hoe help je je kind ermee omgaan?

Het is misschien wel één van de grootste zorgen van ouders: je kind dat gepest wordt. Of misschien nog lastiger, het idee dat je kind zélf pest. Hoe dan ook, vroeg of laat krijgen kinderen te maken met pesten. Soms begint het als ogenschijnlijk onschuldig plagen, maar het kan uitmonden in iets waar een kind langdurig last van houdt. Hoe ga je daar als ouder mee om?

Op 19 april is het de landelijke Dag tegen Pesten. Een belangrijke dag om stil te staan bij pesten, want pesten is allang niet meer alleen niet meer iets dat alleen op het schoolplein gebeurt.

Series als ‘Adolescence‘ laten zien hoe kinderen ook online slachtoffer kunnen worden van pesten. Denk aan nare berichten in groepsapps of haatcomments op social media. Het programma ‘BOOS‘ gaf eerder al een indringend beeld van kinderen uit vlogfamilies die online geconfronteerd worden met haatreacties.

Kinderen worden langer en heftiger gepest

Volgens Kenniscentrum Omgaan met Pesten worden kinderen tegenwoordig langer en intenser gepest. De Onderwijsinspectie bevestigt dit beeld: er zijn steeds meer meldingen van ongewenst gedrag zoals psychisch geweld, uitsluiting, seksuele intimidatie en discriminatie, ook op basisscholen. Scholen zoeken naar manieren om pesten tegen te gaan, maar het vraagt óók iets van ons als ouders.

Pesten of plagen?

Kleuters pesten niet echt, maar plagen elkaar regelmatig. Volgens Stop Pesten Nu is plagen een speelse vorm van contact maken: grapjes over en weer, zonder de intentie om te kwetsen. Dit soort gedrag helpt jonge kinderen sociale vaardigheden te ontwikkelen en te leren omgaan met humor. Doorgaans pesten kinderen niet tot hun zesde omdat ze daar nog geen bewust besef van hun gedrag en de effecten hiervan hebben.

Toch kan plagen soms omslaan in pesten. Er is dan geen gelijkwaardige relatie meer, het ene kind heeft meer macht dan het andere. Pesters sluiten bewust iemand buiten, maken gemene opmerkingen of gebruiken fysieke dreiging. Vaak ligt er onzekerheid onder dat gedrag. Het gepeste kind kan zich meestal niet goed verdedigen en dat maakt het pesten extra schadelijk.

Waarom een ‘harde opvoeding’ niet werkt

Je kind wordt gepest, wat nu?

Als je ontdekt dat je kind wordt gepest, wil je het liefst meteen ingrijpen. Een begrijpelijke reflex, maar het is belangrijk eerst goed te luisteren. Geef je kind de ruimte om zijn of haar verhaal te doen, zonder meteen te oordelen of te handelen. Veel kinderen schamen zich en vinden het lastig om erover te praten. Prijs je kind dat het dit durft te delen, dat is een moedige stap. Breng nadat je het verhaal hebt aangehoord de situatie in kaart en vraag wat je kind van je verlangt. In sommige gevallen willen ze alles, behalve dat hun ouders ingrijpen.

Wil je toch met school in gesprek? Overweeg dan om dit buiten schooltijden te doen, zodat je kind zich minder bekeken voelt. De meeste scholen hebben een anti-pestprotocol en volgen preventieve programma’s. Toch blijft pesten een complex groepsproces, dus blijf betrokken en check regelmatig hoe het met je kind gaat. Kinderen zijn loyaal naar hun ouders, ze willen je geen pijn doen. Wanneer ze inzien dat jij verdriet hebt van hun pijn kunnen ze ervoor kiezen het te verzwijgen.

Wat als mijn kind zelf pest?

Het is misschien even schrikken als je hoort dat jouw kind pest, maar het betekent niet automatisch dat je kind ‘slecht’ is. Zoals gezegd, kinderen pesten soms uit onzekerheid, groepsdruk of omdat ze niet goed weten hoe ze met emoties om moeten gaan. Belangrijk is dat je het gesprek open en zonder oordeel aangaat.

Probeer samen te achterhalen waarom je kind dit gedrag laat zien en leg uit wat de gevolgen zijn voor de ander. Geef duidelijk aan dat pesten niet oké is, maar bied ook ruimte om te oefenen met ander gedrag. Door je kind te helpen verantwoordelijkheid te nemen én het goede voorbeeld te geven, zet je al een belangrijke stap richting verandering.

Kan je pestgedrag voorkomen?

Als ouder wil je natuurlijk dat je kind lief is voor anderen. Goed om te weten, kinderen leren sociaal gedrag vooral van jou als ouder. Hoe praat jij over anderen? Hoe ga je zelf om met boosheid of ruzie? Door daar bewust mee om te gaan, geef je al een belangrijk voorbeeld. Leg ook uit dat het belangrijk is in te grijpen wanneer andere kinderen gepest worden, door bijvoorbeeld een melding te maken of het tegen jou te vertellen.

Praat thuis regelmatig over gevoelens, vriendschap en verschillen tussen mensen. Benoem wat aardig of behulpzaam gedrag is, en moedig je kind aan om zich in een ander te verplaatsen. Kinderen die zich gezien en gehoord voelen, hebben vaak minder behoefte om zich groter te maken ten koste van een ander. 

Online pesten

Online pesten wordt een steeds groter wordend probleem. De veranderingen gaan zo snel, dat het ook als ouder lastig bij te houden is hoe dit werkt onder kinderen. De serie ‘Adolescence’ is hier bij uitstek een goed voorbeeld van, de serie gaat niet voor niets als lesmateriaal gebuikt worden op scholen. 

Bespreek op een laagdrempelige manier wat je kind online doet, met wie ze chatten en wat ze meemaken. Leg uit dat ze altijd naar je toe mogen komen als er iets vervelends gebeurt, ook als ze zelf iets hebben gedaan waar ze spijt van hebben. Door open te blijven praten en duidelijke afspraken te maken over online gedrag, geef je je kind houvast én het vertrouwen dat ze er niet alleen voor staan.

19 april – Nationale Dag tegen Pesten

Of je kind nu gepest wordt, een ander pest, of er als omstander bij staat: het is vrijwel onvermijdelijk dat ze ooit met pesten te maken krijgen. Daarom is het zo belangrijk dat dit onderwerp thuis besproken wordt. Want wat begint als ‘onschuldig’ plagen, kan voor sommige kinderen grote impact hebben. Door het gesprek aan te gaan en er als ouder bewust mee om te gaan, maak je écht het verschil.