Het leven van moeders is druk en intens en voor je het weet sta je de hele dag aan. Ontspanning is een voorwaarde voor lichter leven in al onze rollen. Maar we weten niet altijd meer waar en hoe we rust kunnen vinden, zegt Ernestine Numan, moeder van twee dochters, gecertificeerd meditatietrainer en schrijver van het boek De Nieuwe Moeder.
Je hoort weleens dat we momenteel in twee weken tijd net zoveel prikkels verwerken als 150 jaar geleden in een heel leven. Dat is voor moeders alleen maar meer, zeker voor jonge moeders, omdat we met ons hele wezen afgestemd zijn op elk signaal en geluid van hun kind. Dat heeft de natuur mooi bedacht om onze overlevingskansen te vergroten.
Maar de mate waarin het dagelijks leven ons bombardeert met input voor alle zintuigen (door social media, reclames, geluiden, gesprekken, beelden, informatie via meerdere kanalen) is niet te vergelijken met vroeger. En de verschillende rollen en bezigheden met bijbehorende prikkels die we combineren ook niet. Te vaak schuiven we ontspanning even voor ons uit voor later, als ‘dit of dat’ klaar is, of de kinderen eindelijk in bed liggen, maar vervolgens komt dat moment niet (we kijken bijvoorbeeld een filmpje of werken toch nog even door, in plaats van dat we mediteren wat we eigenlijk hadden willen doen). En zo staan we de hele dag aan en zijn we voor je het weet dagen, weken of maanden verder zonder echte ontspanning. Met het risico ‘ineens’ in een burn-out te zitten.
In een cultuur waarin we vooral gericht zijn op actie en we (onbewust) een gevoel van falen hebben als we niet druk bezig zijn, is de balans tussen ontspanning en inspanning vaak zoek. Nu is er niks mis met inspanning. En de aanmaak van het stresshormoon adrenaline is juist gunstig als we een piekprestatie moeten leveren, zoals bijvoorbeeld een presentatie op je werk, of de bevalling van een kindje. Maar het wordt wel een probleem als we te weinig hersteltijd hebben. Want dan kan er chronische stress ontstaan.
De Nieuwe Moeder, een boek-retreat om licht te leven
Je ademhaling en bloeddruk blijven hoog, je spierspanning blijft geactiveerd, je spijsvertering vertraagt. Het continu aanmaken van cortisol in de bijnieren geeft klachten zoals een verminderd geheugen, sombere gevoelens, piekeren, en dan kunnen we niet meer goed in- of doorslapen. Het wordt lastiger om het leven te overzien en je voelt niet goed meer wat je wilt of nodig hebt. Het gaat er dus om dat er balans komt tussen in- en ontspanning.
Meditatie (en daarmee doel ik ook op ademhalingsoefeningen) helpt je daarbij. En dat zit zo: in onze hersenen is een bepaald gebied, ‘het limbisch systeem’, onder andere verantwoordelijk voor onze prikkel- en emotieregulatie. Een klein orgaan, de amygdala, heeft een belangrijke rol daarin. Je kunt de amygdala namelijk zien als een soort scanner die de hele dag de horizon afspeurt naar input om daar adequaat op te reageren. Ziet hij gevaar, dan worden die stresshormonen aangemaakt. En als de amygdala iets ziet als een grote bedreiging, wordt zelfs je rationeel denkvermogen gepasseerd, zodat je sympathisch zenuwstelsel met zijn fight or flight respons geactiveerd wordt. Je komt in de overlevingsmodus. In het geval van een levensechte bedreiging is dat goed, en het was vroeger, toen we nog meer natuurlijke vijanden (de tijger achter een boom) hadden, nog belangrijker. Maar tegenwoordig is veel van de input die nu binnenkomt niet levensbedreigend, alleen wordt dat door overprikkeling sneller zo gezien door de amygdala. En voor een moeder geldt dat nog wat sterker. We zijn nog kwetsbaarder voor stress, omdat we nu zorgen voor een wezen dat ons heel dierbaar is.
Welke yoga oefeningen kun je wél en beter niet doen als je zwanger bent?
Meditatie verlaagt de activiteit van de amygdala. Er komt wat afstand tussen de binnenkomende prikkel en je reactie erop, doordat je van een afstandje kijkt naar gedachten, gevoelens en fysieke sensaties. En in die afstand zit je werkelijke rust en vrijheid. Vanuit hier kun je kiezen hoe je reageert in plaats van dat je geleefd wordt door wat er binnenkomt. Zoals de psychiater Frankl zei: ‘Between stimulus and response, there is a space. In that space is our power to choose our response. In our response lies our growth and our freedom.’
Het is dus essentieel dat we vaker momenten creëren van afstand en herstel. Idealiter combineer je langere periodes zoals een retreat met korte momentjes ter ontspanning gedurende de dag. We denken vaak dat dat niet kan, maar je kunt bijvoorbeeld ook gewoon drie keer bewust ademhalen op de wc of onder douche, terwijl je je voeten goed op de grond voelt. Je kunt even een hand op je hart leggen ter connectie met jezelf, of even uit het raam staren naar de wolken voor een moment van afstand, waarna je weer terugkeert naar je kind of bezigheid. Je hoeft niet eens weg uit de ruimte waar je kinderen zijn om een kort moment voor jezelf te creëren.
Mindful Parenting Trainer Madeline vertelt hoe zij meditatie integreert in haar leven met 3 drie kinderen: ‘Mediteren is voor mij daadwerkelijk een werkwoord, want het is niet altijd makkelijk om stil te gaan zitten. Maar het heeft impact op alles. Om mijzelf te motiveren kocht ik twee meditatiekussens. Eén voor boven en één voor beneden. De laatste ligt in de speelgoedkast. Als reminder voor mezelf om dat kussen juist tussen alle speelse bedrijvigheid te pakken. Om heel even met gesloten ogen te gaan zitten. Niet die perfecte serene setting waar ik voorheen naar streefde, waardoor ik nauwelijks mediteerde, maar juist omringd door de chaos thuis. Vol in het moment. Met als bonus een kind dat soms stilletjes op schoot kruipt. Waarna ik na een paar minuten weer rustiger op sta dan toen ik ging zitten. Overigens is er niets heiligs aan zitten op een kussen. En kan een paar keer bewust diep in-en uitademen ook verschil maken. Inchecken in je lijf. Want dat kan immers overal.’
Dit fragment komt uit De Nieuwe Moeder. De Nieuwe Moeder is te koop via de website van Ernestine en in (online) boekwinkels voor €27,95.
