PTSS traumatische bevalling
18/07/2020

Seksueel misbruik: impact op zwangerschap en bevalling

Seksueel misbruik komt overal voor. In alle lagen van de bevolking. Er zijn geen harde cijfers over hoeveel zwangere vrouwen seksueel misbruik hebben ervaren in hun leven. Wat we wel weten is dat seksueel misbruik enorme gevolgen heeft in het leven van vrouwen die misbruikt zijn én hun omgeving, zeker tijdens hun zwangerschap, bevalling en daarna.

Dat seksueel misbruik veel en overal voorkomt, is een triest feit. Tirza Janssen is verloskundige en specialiseerde zich verder als coach en therapeut. Nu begeleidt ze, naast haar werk als klinisch verloskundige, in haar praktijk (zwangere) vrouwen die een verleden hebben waar seksueel misbruik een rol heeft gespeeld.

Tirza Janssen: “Een op de acht vrouwen geeft aan ooit een verkrachting te hebben meegemaakt, volgens het Centrum Seksueel Geweld. Het aantal vrouwen dat gedwongen seksuele handelingen moet uitvoeren of ondergaan is nog groter. Er zijn zo’n 90.000 mannelijke en vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld per jaar in Nederland. We kennen dus waarschijnlijk allemaal wel iemand die seksueel misbruikt is. Het kan onze collega, buurvrouw, nicht, neef, zus, broer, vriend(in) of docent zijn.”

Seksueel misbruik heeft een grote impact op de (zwangere) vrouwen die dit meemaken, en ook op hun partners, familie, kinderen en zelfs ongeboren kinderen.

Machtsverschil

Seksueel misbruik in de jeugd is een schokkende, seksuele ervaring, waarin er vrijwel altijd sprake is van machtsverschil. “Het zorgt voor enorme verwarring, pijn en eenzaamheid. Je loopt als jong mens ernstige schade op. Je kunt je niet langer ontwikkelen zoals een kind doet dat niet is misbruikt”, zegt Tirza.

“Een onderdeel van de schade is dat je heel erg gericht bent op de ander. Wat heeft de ander nodig? Je moest je tijdens het misbruik ook aanpassen aan de wensen van de dader. Je eigen behoefte deed er niet toe. ‘Nee’ zeggen is dus meestal lastig geworden, ‘ja’ zeggen ook. Dat kan invloed hebben op heel veel keuzes die je vervolgens maakt in je leven: voor je studie, werk, partners en relaties.”

Een groot geheim

“De schade hangt af van je persoonlijke omgeving en je eigen veerkracht. Hoe ben je opgegroeid als kind? Heb je ouders die er voor je waren of zijn? Kun je je verhaal kwijt? Heb je hulp gekregen? Is er echt naar je geluisterd? Als je een veilige omgeving hebt waar je direct terecht kunt met je verhaal, blijft de schade van misbruik meestal relatief beperkt. De liefde en aandacht van ouders en de hulp van een professional op het gebied van seksueel misbruik, kunnen je helpen om wat er gebeurd is een plek te geven”, zegt Tirza.

Helaas was en is er voor veel kinderen, en helaas ook nu voor volwassen vrouwen, geen veilige omgeving waar ze terecht kunnen met hun verhaal. Vaak worden ze niet geloofd. “Dan is de schade die je oploopt waarschijnlijk groter. Want je kunt nergens heen. Zo leef je als kind ineens met een ongelooflijk, bijna niet te dragen, groot geheim. En je gaat verder met je jonge leven. Je wordt volwassen en neemt dat geheim met je mee. Het wordt steeds lastiger om het geheim te delen. Je vergeet het soms gewoon. Waardoor je gaat denken dat je het een plek hebt gegeven. Je kunt toch werken? Je kunt toch studeren? Je hebt toch gewoon vriendjes, seks en vriendschappen? Ja, misschien gebruik je antidepressiva en voel je soms angstig zonder te weten waarom. Maar het gaat goed, toch?”

Lichamelijke en psychische gevolgen

Wat doet seksueel misbruik met iemand? Seksueel misbruik kan ernstige lichamelijke, psychische en relationele gevolgen hebben. Als je seksueel geweld hebt meegemaakt heb je een verhoogd risico op klachten zoals depressie of posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Psychische gevolgen die tijdens de zwangerschap, bevalling en daarna voor problemen kunnen zorgen zijn bijvoorbeeld extreme angst (voor onderzoeken, voor de bevalling of voor moederschap), herbelevingen van het trauma, niet goed om kunnen gaan met hevige emoties, depressieve gevoelens of een verhoogde kans op postpartum depressie.

De lichamelijke gevolgen van seksueel misbruik die tijdens de zwangerschap een rol kunnen spelen zijn moeite hebben met de medische onderzoeken en controles. Ook kunnen vrouwen klachten als pijn en verhoogde bekkenbodemspierspannig (vaginisme) ervaren in het bekkenbodemgebied.

Deze lichamelijke en psychische gevolgen kunnen een effect hebben op je relatie, wat zich onder andere kan uiten in seksuele problemen. Mocht jij ooit te maken hebben gehad met seksueel misbruik: hulp kan deze problemen verlichten. Daarom is het nooit te laat om (professionele) hulp te zoeken.

Zwangerschap

Veel vrouwen weten niet dat tijdens de zwangerschap, de bevalling of het kraambed hun seksueel misbruik verleden een grote rol kan spelen. Wanneer je zwanger raakt, kan je verleden van seksueel misbruik weer of meer voelbaar worden, en in je bewustzijn komen, vertelt Tirza. “Je zwangerschap kan allerlei verborgen gevoelens wakker maken. De intensiteit van deze gevoelens kan je overvallen.”

“Als je dit ervaart: probeer er dan over te praten, met iemand bij wie je je veilig voelt. Deel je gevoel en probeer hulp te krijgen. Je kunt ook in de zwangerschap een stap zetten in de verwerking van je seksueel misbruik. Ik ben daar wekelijks getuige van in mijn eigen praktijk.”

Vertel het je verloskundige

Tijdens een eerste intakegesprek vragen verloskundigen standaard of je een negatieve seksuele ervaring hebt meegemaakt. Op deze manier worden vrouw uitgenodigd om hun seksueel misbruik ervaring(en), bespreekbaar te maken. Hoe lastig dit ook is vertel je verloskundige dat je een negatieve seksuele ervaring of misbruik hebt meegemaakt.

Door dit te delen, kan je samen met je verloskundige bespreken hoe je samen de zorg persoonlijk kan maken. En zij kan je advies geven over mogelijkheden van hulpverlening met wie je je seksueel misbruik kunt bespreken.

Door het bespreekbaar maken van je seksueel misbruik, kun je uitleg krijgen over de mogelijke impact van seksueel misbruik op je zwangerschap en bevalling. Je zult misschien extra aandacht nodig hebben voor alle (lichamelijke) handelingen die de verloskundige verricht. Zo kun je ervoor zorgen dat je serieus genomen wordt. En er samen met je verloskundige voor zorgen dat je niet opnieuw getraumatiseerd wordt.

Waar kan ik terecht?

Heb jij seksueel misbruik meegemaakt? Dan is het goed om te weten dat het nooit te laat is om professionele hulp in te schakelen. Je kunt het beste een therapeut zoeken die gespecialiseerd is in seksueel misbruik. Zoals Tirza, die zich specifiek richt op het begeleiden van (zwangere) vrouwen die een verleden hebben waar seksueel misbruik een rol heeft gespeeld. Een seksuoloog gespecialiseerd in seksueel misbruik kan je ook helpen: je hebt geen verwijzing van de huisarts nodig om een afspraak te maken.

Heb je recent een situatie meegemaakt van seksueel misbruik, en zoek je hulp? Centrum Seksueel Geweld biedt professionele hulp aan iedereen die kortgeleden een ongewenste seksuele ervaring heeft meegemaakt.

Gratis een wekelijkse update?

How About Mom nieuwsbrief: korting, tips en de beste gelezen verhalen