Een ongeplande keizersnede heet ook wel een spoedkeizersnede, hoewel er niet altijd sprake is van échte nood of spoed. Ongeveer de helft van de keizersneden is ongepland. Veel vrouwen die een spoedkeizersnede meemaken geven aan dat ze dit na afloop lichamelijk én emotioneel moeten verwerken.
How About Mom
Met ons team van 50 experts geven we jou betrouwbare informatie en advies in deze bijzondere fase van je leven.
Wat is een ongeplande keizersnede?
Is een keizersnede niet vooraf afgesproken maar toch nodig? Dan is er sprake van een ongeplande keizersnede of een spoed keizersnede. Een spoedsituatie kan ontstaan omdat de bevalling anders loopt dan verwacht of omdat de toestand van jou of de baby achteruitgaat. Het is dan veiliger om de baby te ‘halen’ door middel van een keizersnede.
Spoed keizersnede
Soms begin je aan een natuurlijke bevalling, maar wordt er op het laatste moment toch voor een keizersnede gekozen. Op een ongeplande keizersnede, met of zonder spoed, ben je als vrouw (meestal) minder goed voorbereid. Soms moet er snel gehandeld worden, en schiet heldere goede communicatie erbij in of ontstaat er een spannende situatie. Misschien is het verre van de bevalling waar je op had gehoopt. Veel vrouwen die een spoedkeizersnede meemaken geven aan dat ze dit na afloop lichamelijk én emotioneel moeten verwerken.
Hoelang duurt een spoed keizersnede?
Bij een keizersnede wordt een insnede in je buik gemaakt. Tussen de buikspieren door worden de buikwand en de baarmoeder geopend: zo kunnen de baby en later de placenta rechtstreeks uit je buik gehaald worden. Een keizersnede duurt meestal zo’n 30 tot 45 minuten. Nadat de baby en de placenta geboren zijn, wordt je buik gehecht.
Narcose en verdoving bij spoed keizersnede
Bij een keizersnede zijn verschillende vormen van verdoving mogelijk: een ruggenprik (regionale verdoving) of een volledige narcose (algehele anesthesie). Als het kan wordt er meestal gekozen voor een ruggenprik. Bij een ruggenprik wordt alleen het onderste deel van je lichaam verdoofd. Het voordeel hiervan is dat je wakker bent en de geboorte bewust meemaakt. Bovendien is het de meest veilige manier met de minste risico’s voor moeder en kind. Ook mag er dan iemand bij de keizersnede aanwezig zijn, bijvoorbeeld de partner of een familielid.
De ruggenprik
Er zijn meerdere vormen van de ruggenprik.
De spinaal
De spinaal is de ruggenprik die het meest gegeven wordt bij een keizersnede die vooraf gepland is. Soms wordt de spinaal ook bij een spoedkeizersnede gegeven als daar tijd voor is. Deze ruggenprik wordt gezet terwijl je zit of ligt. Met een dunne naald wordt er een verdovingsvloeistof in de onderrug gespoten. Dit gebeurt vlakbij de zenuwen bij het ruggenmergkanaal. Hierdoor worden de zenuwen naar het onderlichaam verdoofd. Deze verdoving werkt binnen enkele minuten. Meestal is je lichaam verdoofd vanaf ongeveer je borsten tot je tenen.
De epiduraal
De epiduraal is de verdoving die meestal wordt gebruikt om tijdens de bevalling minder pijn te voelen. Hierbij wordt met een naald een dun slangetje in de onderrug geplaats, vlakbij de zenuwen buiten het ruggenmergkanaal (epidurale ruimte). Via dit slangetje wordt verdovingsvloeistof toegediend, waardoor de pijn afneemt. Als tijdens het bevallen blijkt dat er toch een (spoed)keizersnede moet worden uitgevoerd, kan er via dit slangetje gelijk extra medicatie voor de operatie worden ingebracht. Soms is er een medische reden om de spinale en epidurale anesthesie te combineren. Er wordt dan een snelle verdoving gegeven (spinaal) en een slangetje in je rug aangebracht.
Onder narcose
Is het geven van een ruggenprik niet mogelijk? Dan brengt de anesthesioloog je in slaap met algehele narcose. Een ruggenprik is in principe veiliger voor moeder en kind, maar er kunnen redenen zijn waarom het nodig is om algehele narcose toe te passen. De anesthesioloog (pijnarts) overlegt dat met je zodat jullie samen een beslissing kunnen nemen. Soms is daar weinig tijd voor. Een reden kan bijvoorbeeld zijn dat je een spoedkeizersnede moet ondergaan en dat er dan geen tijd meer is om een ruggenprik te geven. Ook kunnen er bepaalde aandoeningen of andere gezondheidsredenen zijn waardoor de anesthesioloog een algehele narcose voorstelt. De anesthesioloog zorgt ervoor dat je zo veilig en comfortabel mogelijk kunt bevallen. Bij een algehele narcose voel je niets. Je wordt wakker als de operatie klaar is en de baby is geboren.
Na de keizersnede
Na de keizersnede, gepland of ongepland, word je naar de uitslaapkamer (recovery) gebracht. Daar zijn je baby en partner ook, als dat mogelijk is. Op de uitslaapkamer worden je bloeddruk, hartslag en het zuurstofgehalte in het bloed in de gaten gehouden. Langzaam begint de verdoving uit te werken. Dit kan aanvoelen als een jeukend of tintelend gevoel.
Binnen een paar uur na een ruggenprik kun je je benen alweer bewegen. Doordat de verdoving uitwerkt, is het mogelijk dat je pijn voelt. Je krijgt dan pijnstillers die veilig zijn voor jou. Deze pijnstillers zijn ook veilig te gebruiken bij het geven van borstvoeding aan je baby. Wil je graag borstvoeding geven? Dan is het verstandig om dit in je geboorteplan en bij het ziekenhuis aan te geven. Je kunt dat hopelijk al beginnen met je baby aanleggen op de uitslaapkamer.
Ervaringen met spoed keizersnede
Veel vrouwen gaan in hun hoofd voor een vaginale bevalling. Maar de realiteit is dat 1 op de 6 vrouwen uiteindelijk bevalt via een keizersnede. Met ongeveer 20.000 tot 25.000 vrouwen per jaar is er een behoorlijke kans dat je via die weg jouw kindje op de wereld brengt.
Vrouwen die een spoed keizersnede meemaken, zeggen achteraf vaak dat ze graag beter voorbereid hadden willen zijn. Soms kan een spoed keizersnede een nare beval-ervaring zijn, maar dit hoeft niet. Dit zijn ervaringen met een spoed keizersnede:
‘Binnen 25 minuten was de tweeling er met spoedkeizersnede'
Renske beviel in mei 2018 van tweeling Jan en Maas. Haar bevalling begon op een natuurlijke manier en eindigde in een spoedkeizersnede omdat de baby in nood kwam en een te lage hartslag had. ‘Ik had geen idee wat er ging gebeuren, en wat ik kon verwachten bij een spoedkeizersnede.
‘Het was nooit in me opgekomen dat ik niet 'gewoon' vaginaal zou bevallen'
‘Het was nooit in me opgekomen dat ik niet ‘gewoon’ vaginaal zou bevallen. Achteraf gezien weet ik dat ik me er veel te weinig voorbereid had op een keizersnede. Ik ging gewoon de bevalling in met het idee dat het vaginaal zou gaan’, zegt Sanya.
Leonie maakte een spoed kiezersnede mee
‘De gynaecoloog zei tegen me: ‘Weet dat je er alles aan gedaan hebt om je dochter op de wereld te zetten en dat het niet jouw schuld is. Het kan zijn dat je nog last krijgt van het feit dat het zo abrupt geëindigd is in een spoedkeizersnede, al het werk wat je aan het verzetten was, en dat je dochter er ineens was.”
Het herstel en een litteken na spoed keizersnede
Bij een keizersnede worden de huid, de laag bindweefsel en de baarmoeder opengesneden, en daarna weer gehecht. Door een keizersnede ontstaat een litteken in de baarmoederwand. Ook is er een litteken in de huid. Dit litteken zit in de onderbuik, meestal net boven je schaambeen. Het kost tijd om deze littekens te laten helen.
In de dagen na spoed keizersnede kan het litteken in de huid nog gezwollen, rood en pijnlijk zijn. Na enkele weken zal de zwelling verminderen. Ook de roodheid neemt af.
Hoe het keizersnede litteken eruit ziet, is per vrouw verschillend. De kleur van het litteken kan rood of blauw zijn. Misschien heeft jouw litteken een ‘rafelig’ randje, of zitten er wat bultjes op je huid. Lang niet ieder litteken wordt weer glad.
Door een keizersnede ontstaat ook een litteken in de baarmoederwand, dus in je lichaam. De wond van de keizersnede is meerdere lagen diep: naast een snee in de huid zijn ook de bindweefsels, buikholte en baarmoeder open gemaakt en daarna gehecht. Deze vrouwen delen een foto van het litteken van hun keizersnede.
Spoed keizersnede en trauma
Heb jij last van een nare beval-herinnering? Zo’n 10 tot 20 procent van alle Nederlandse vrouwen ervaart haar bevalling als traumatisch. De belangrijkste oorzaak voor een traumatische bevalervaring is het gebrek aan communicatie. Communicatie tussen jou en de verloskundige, verpleegsters en assistenten, de arts en andere hulpverleners.
Bij een spoed keizersnede moet er soms snel gehandeld worden waarbij heldere goede communicatie erbij inschiet. Of ontstaat er een spannende situatie waarbij jij niet gehoord en gezien werd als zwangere. Juist het gebrek aan goede communicatie, uitleg over wat er ging gebeuren, en gebrek aan nazorg kan de oorzaak voor trauma zijn bij een (spoed) keizersnede. Herken jij dit? Dan is het goed om dit te bespreken met je gynaecoloog of verloskundige. Dat kan ook nog na de bevalling.
Omdat goede communicatie zo belangrijk is bij hoe vrouwen hun bevalling ervaren, is het belangrijk om je vragen, zorgen of twijfels te delen met de verloskundige of gynaecoloog. Een bevalplan of geboorteplan kan een hulpmiddel zijn om in gesprek te gaan over angsten of zorgen.
Verder lezen:
How About Mom: een 'onmisbare app voor aanstaande moeders' 📲
