Wat is eigenlijk de oorsprong van de rugligging, waar de meeste vrouwen in bevallen? En waarom is het een beter idee om juist verschillende houdingen uit te proberen tijdens het opvangen van de weëen en het bevallen? Een cultuurhistorie van bevalhoudingen (nooit gedacht dat mijn opleiding hier ooit nog van pas zou komen).
Wist je dat bevallen in rugligging bedacht is door een man? De Franse gynaecoloog Francois Mauriceau om precies te zijn, die de baarkruk verving door het bed in de zeventiende eeuw. Daarvoor was het gebruik van een liggende houding ongebruikelijk om te bevallen, en waren knielen, hurken, staan of zitten de standaard. De baarkruk en baarstoel gaan zelfs terug tot voor Christus.
Natuurlijk heeft een Franse zeventiende-eeuwse gynaecoloog niet als enige de boel veranderd. In de eeuwen die volgden werden steeds meer instrumenten, zoals de verlostang, geïntroduceerd bij bevallingen. In de negentiende eeuw werd de rugligging gebruikelijker in Europa, en verspreidde naar de VS. Zo werd in rugligging bevallen het ‘nieuwe normaal’.
In landen waar westerse gezondheidszorg nauwelijks invloed heeft (gehad), zie je dat bevalhoudingen anders zijn. In Nigeria bijvoorbeeld bevallen vrouwen heel vaak in andere houdingen, zittend of staand.
Waarom zou je eigenlijk in een andere houding bevallen dan op je rug? Daar zijn een aantal redenen voor:
Eigenlijk is de rugligging routine geworden omdat het voor zorgverleners makkelijker is, niet omdat vrouwen het zelf wilden, zegt Ank de Jonge, verloskundige en onderzoeker aan het Amsterdam UMC. Met de komst van mannen en instrumenten in de verloskunde kregen vrouwen te maken met een verandering waar ze niet zelf om gevraagd hadden.
Wat Ank in haar proefschrift eigenlijk zegt is dat automatisch op de rug gaan liggen voor de bevalling een medische ingreep is (net zoals een keizersnede of een vacuümpomp bevalling) maar omdat de rugligging zo’n routine is geworden in de westerse wereld, vrouwen en hulpverleners dit niet als een interventie beschouwen. Het is de standaard geworden.
Ook in Westerse cultuur is de rugligging dominant. Bekijk een bevalling in een film of serie, en je ziet een vrouw – vaak met haar benen in de beugels – op een ziekenhuisbed liggen. Onze cultuur en media doen vrouwen dus ook geloven dat een rugligging de norm is. Heb je wel eens een vrouw zien bevallen op handen en knieën in een sitcom? Nee? Proves my point.
De overgrote meerderheid van de vrouwen in Nederland perst en bevalt in rugligging. Omdat die rugligging zo dominant is, hebben verloskundigen een belangrijke rol om zwangere vrouwen informatie te geven over verschillende bevalhoudingen. De verloskundige is bij uitstek degene die praktische adviezen kan geven in de zwangerschap en tijdens de bevalling.
Alleen: wij horen van verloskundigen vaak dat er geen tijd is om hier uitgebreid op in te gaan tijdens de zwangerschap. En als de weeën eenmaal begonnen zijn, ga je als zwangere ook niet zo makkelijk meer experimenteren met houdingen.
Vrouwen worden nog te weinig aangemoedigd om een andere keuze te maken. Kortom: er is nog een wereld te winnen om vrouwen, gynaecologen en verloskundigen informatie te geven over de voordelen van afwisseling en andere houdingen dan de rugligging.
Ank onderzocht ook of er wetenschappelijk bewijs is voor het standaard gebruik van de rugligging tijdens de bevalling. Die is er niet. Uit de onderzoeken die Ank analyseerde blijkt dat rechtop of zittend bevallen sneller is dan liggend. De belangrijkste conclusie uit haar proefschrift is dat vrouwen veel meer moeten kunnen kiezen hoe ze willen bevallen.
Ank onderzocht ook hoe tevreden vrouwen achteraf waren over de houding waarin ze bevielen. Volgens haar is niet het belangrijkste welke houding vrouwen aannemen, maar dat vrouwen een keuze hebben in welke houding ze willen bevallen. Dus dat ze invloed kunnen uitoefenen.
Meer lezen?
(zwaarte)Krachtig bevallen
Handige hulpmiddelen tijdens je bevalling
