moe zwangerschap
25/05/2023

Toestemming voor een knip of oxytocine-injectie ontbreekt soms

Zonder daar vooraf toestemming voor te geven, wordt een deel van de vrouwen tijdens de bevalling ingeknipt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Amsterdam UMC. Ruim 11.000 vrouwen vulden een vragenlijst in waarin ze konden aangeven of ze een medische handelingen zoals een oxytocine-injectie na de bevalling of een knip hadden ondergaan, en of hun zorgverlener daarvoor toestemming had gevraagd. Dat bleek niet altijd het geval.

Een vaginaal onderzoek, een keizersnede of het zetten van een knip om de bevalling sneller te laten verlopen. Het zijn voorbeelden medische handelingen. Zorgverleners moeten volgens de wet (op de geneeskundige behandelovereenkomst, Wgbo) toestemming vragen aan een patiënt voordat zij een medische handeling uitvoeren. Maar dat gebeurt niet in alle gevallen, blijkt uit het onderzoek.

Geen toestemming gevraagd

Van de 2.308 vrouwen die een knip kregen, zeiden 41,7 procent dat hun zorgverlener niet om hun toestemming had gevraagd. Van hen vonden 255 vrouwen (26,5 procent) dat vervelend om mee te maken. Bij een knip, ook wel episiotomie of epi, wordt de opening van je vagina vergroot door een snee (‘knip’) te maken schuin achterwaarts, in de zone tussen de vagina en de anus. Sommige vrouwen hebben na de kraamperiode last van pijn of ongemak van een knip. In 2020 kreeg 16% van de vrouwen een episiotomie: ze werden ingeknipt.

De onderzoekers keken ook naar andere veelvoorkomende medische ingrepen. Na de bevalling kan een vrouw een injectie met het hormoon oxytocine krijgen, om de placenta geboren te laten worden en bloedverlies te voorkomen. Dat komt veel voor, maar 2.274 van de 4.788 vrouwen die zo’n prik kregen, zeiden dat hun niet vooraf was gevraagd of ze dat goed vonden.

‘Ik schrok van de cijfers’

How About Mom spreekt met gynaecoloog Koen Deurloo (niet bij het onderzoek betrokken) over de cijfers: ‘Ik schrok van die aantallen. Daaruit blijkt dat vrouwen zich niet goed voorbereid en niet gehoord voelen, en daar zullen we wat mee moeten als professionals.’

Koen Deurloo Diakonessenhuis

Snel handelen is soms nodig

In de geboortezorg kunnen er situaties ontstaan waarbij er snel gehandeld moet worden om de gezondheid van moeder en kind te waarborgen. Een spoedkeizersnede of een knip (episiotomie) zijn medische ingrepen waarbij er soms geen tijd is voor uitgebreide uitleg over alle risico’s en implicaties, maar er is altijd toestemming nodig van een cliënt, zegt Koen. ‘Ik vertel dan kort waarom ik een bepaalde interventie nodig acht, en of dat oké is. Bijvoorbeeld: de hartslag van de baby daalt snel, en daarom stel ik een vacuümverlossing en een knip voor zodat we de baby zo snel mogelijk kunnen halen.’ Volgens de gynaecoloog is geen toestemming vragen of niet informeren, geen optie.

Mondelinge toestemming

Maar omdat die medische toestemming vaak mondeling plaatsvindt, is vaak niet meer te achterhalen of de toestemming daadwerkelijk is gevraagd. Bijvoorbeeld in de hectiek als er opeens een spoedkeizersnede nodig is. Of omdat je als zwangere vrouw in een eigen bubbel zit en de buitenwereld minder binnenkomt. Is de toestemming daadwerkelijk gevraagd of kan het zijn dat vrouwen de vraag in alle hectiek van de bevalling niet hebben meegekregen?

‘Hoe dan ook hebben we als zorgverleners een taak om vrouwen beter voor te bereiden’, zegt Koen. ‘Verloskundigen en gynaecologen geven ook uitleg over de 20-weken echo en de NIPT. Zo zouden we vrouwen ook beter kunnen voorbereiden met een eerlijk verhaal over bevallen, veelvoorkomende ingrepen en risico’s.’

‘Vrouwen begrijpen soms niet goed waarom een knip of vacuümverlossing überhaupt nodig zijn. Die voorlichting hebben we in geboorteland nog niet goed geregeld. We weten uit onderzoek dat als vrouwen goed geïnformeerd zijn, ze ook beter voorbereid het ziekenhuis in komen.’

Nare of traumatische bevallingservaring

Zo’n 10 tot 20 procent van alle Nederlandse vrouwen ervaart haar bevalling als traumatisch. Bevallingstrauma’s kunnen ontstaan door een gebrek aan communicatie tussen zorgverleners en zwangeren en daarom is informatie over wat er gaat gebeuren en toestemming vragen ook zo belangrijk, aldus Koen.

Verloskundige Merel Bas vertelt op NPO Radio1 hoe zij die voorlichting aanpakt: zij legt vrouwen van tevoren uit wat ze kunnen verwachten als in het ziekenhuis bevallen. Ook in het ziekenhuis waar Koen Deurloo werkt wordt er energie gestoken in het voorlichten van zwangeren. Het Diakonessenhuis organiseert daarvoor bijvoorbeeld iedere maand een webinar, waar zwangere vrouwen uitleg krijgen over bevallen in het ziekenhuis.

Gratis een wekelijkse update?

How About Mom nieuwsbrief: korting, tips en de beste gelezen verhalen