“Ik liep het risico op een kraambedpsychose”

Deze week deelt Nadya van der Sluis haar verhaal over haar zwangerschap, bevalling en kraamperiode. Ze wil zo meer bewustwording creëren rond het krijgen of het hebben van een kraambedpsychose. “Ik kijk gelukkig goed terug op mijn bevalling en kraamperiode en heb mijn bipolaire stoornis voor het eerst als iets positiefs ervaren.”

Zodra Nadya zwanger raakte, wist ze dat ze een hoog risico op een kraambedpsychose of postpartum depressie had. Een kraambedpsychose is een zeldzame en ernstige aandoening die snel na de bevalling ontstaat, vaak al binnen 1 week na de bevalling. Ze vertelt:

“Een postpartum depressie. Overal is er wel informatie over te vinden of ervaringsverhalen van anderen om te lezen. Daarom ligt mijn focus in dit verhaal op een kraambedpsychose, want hier vind je bar weinig over als ik het eerlijk zeg. Ik denk dat het voor elke aankomende moeder goed is om bewust te zijn van wat het is en wellicht voor moeders die het onbewust hebben gehad, maar het niet wisten.”

“De kans dat een vrouw in de eerste maand na de bevalling een psychose krijgt is weliswaar klein, namelijk 1 à 2 op de 1.000, maar het kan je leven als vrouw voorgoed veranderen, omdat het een eerste uiting zijn van een bipolaire stoornis.”

Bipolaire stoornis

“Zelf ben ik na een langdurige psychose in 2009 gediagnosticeerd met een bipolaire stoornis type I, dus ondertussen ook wel een ervaringsdeskundige op het gebied van psychoses en depressies.”

“Voordat ik mijn bevallingsverhaal deel leg ik daarom eerst uit wat een kraambedpsychose is, welke factoren het kunnen veroorzaken en wat de symptomen zijn. Een kraambedpsychose houdt kort gezegd in dat je contact verliest met de werkelijkheid en je super erg in jezelf gelooft en denkt dat je de hele wereld aan kan. Je kan gaan hallucineren en waanideeën krijgen en bijvoorbeeld je pasgeboren baby niet willen aanraken of zien. De verschijnselen die bij een postpartum psychose kunnen heel wisselend zijn, van achterdocht, onrust en hallucinaties tot verwardheid en wanen.”

“Er zijn verschillende factoren die mee spelen, namelijk het hebben van een traumatische of uitputtende bevalling of een hormoondaling na de bevalling. Slaaptekort of weinig rust tijdens de zwangerschap en na de bevalling spelen ook een rol. Ook kan je psychiatrisch verleden meespelen en psychosociale factoren.”

Hoe kun je een kraambedpsychose herkennen?

“Je kan een kraambedpsychose herkennen aan een aantal symptomen. Allereerst aan je gedrag, namelijk je bent drukker en spraakzamer, maar ook onrustig en opgewonden over van alles. Daarnaast kun je achterdochtig en wantrouwig zijn en last hebben van slaapproblemen en stemmingswisselingen. Wat ik hier omschrijf is eigenlijk hetzelfde als een manische periode wanneer je een bipolaire stoornis hebt. Dit is een voorfase van een (kraambed)psychose.”

Slaaptekort als trigger

“Tijdens mijn zwangerschap heb ik daarom veel tijd gestoken in het voorbereiden van de bevalling en kraambedperiode, om daarmee te voorkomen dat ik een kraambedpsychose of postpartum depressie zou krijgen. Gelukkig herken ik snel de symptomen, oftewel mijn triggers die kunnen zorgen voor een terugval. Het enige moeilijke was dat ik in de laatste drie maanden van mijn zwangerschap beter geen (nood)medicatie kon gebruiken voor mijn bipolaire stoornis, omdat dit kon zorgen voor ontwenningsverschijnselen of bewegingsstoornissen bij de baby. Daarnaast wilde ik borstvoeding gaan geven, dus moest ik ook denken aan hoe ik dit zou doen met de nachtvoeding, omdat ik daarmee slaaptekort kan krijgen. Een trigger voor een manie, dus ook een kraambedpsychose.”

Begeleiding via de POP poli

“Vanaf het begin van mijn zwangerschap werd ik door mijn psychiater gerustgesteld doordat zij, in tegenstelling tot de verloskundigen, de juiste informatie aan mij gaf. Samen met haar en mijn psycholoog ben ik op tijd begonnen met het maken van een bevallingsplan en kraamplan Daarnaast besloot ik om via de POP Poli van het ziekenhuis (die psychische bevalling rond de zwangerschap biedt, red.) mijn controles te doen en niet meer via een verloskundigenpraktijk. Ik merkte tijdens de eerste paar afspraken dat zij namelijk niet weten wat een bipolaire stoornis is en daardoor te veel onjuiste informatie gaven.”

“Mijn bevallingsplan was voornamelijk om een kraambedpsychose te voorkomen en mijn kraamplan ter voorkoming van een postpartum depressie. Ik vond het heel belangrijk om een bevallingsplan op te schrijven, omdat ik een trauma had opgelopen van mijn eerste psychose. Dat was een verschrikkelijke herinnering, waarin al mijn rechten in het ziekenhuis me werden ontnomen doordat ik dagenlang vastgebonden zat in een isoleercel en medicatie kreeg, mede omdat ik suïcidaal was en een gevaar voor anderen.”

Alles kan anders lopen

“Ik hield in mijn achterhoofd dat alles altijd anders kan lopen dan gepland, maar voor mij was mijn bevallingsplan een beetje mijn wettenboek op het moment van bevallen. En laat het net zo zijn dat ik meester in de rechten ben (titel die je behaalt door het afronden van de masterstudie rechtsgeleerdheid, red).”

“Mijn zus maakte er tijdens mijn bevalling ook wel grappen over, als ik weer eens mijn wensen uitsprak tegen de gynaecoloog. Door mijn bipolaire stoornis kan ik heel goed mijn grenzen aangeven en nee zeggen, en dat zag ik als een pluspunt voor mijn bevalling.”

“Zoals verwacht liep het begin van mijn bevalling al anders, omdat ik zou moeten worden ingeleid bij 42 weken. Een afspraak voor de inleiding was gemaakt en ik probeerde mij mentaal voor te bereiden op een inleiding, totdat… Ik een dag voor de inleiding in de middag voelde dat ik voorweeën kreeg. Althans, dat dacht ik, maar éénmaal bij het ziekenhuis kreeg ik te horen dat het enkel rommelde en ik geen ontsluiting had. Toch stond ik erop dat ik in het ziekenhuis bleef, want ik was ervan overtuigd dat het voorweeën waren.”

1 centimeter ontsluiting

“Rond negen uur ‘s avonds werd het heftiger en ik vroeg of ik getoucheerd kon worden (in mijn bevallingsplan had ik aangegeven dat ik alleen getoucheerd wilde worden als ik dit zelf aangaf). Ik kreeg te horen dat ik 1 cm ontsluiting had en ik kreeg de vraag of ik pijnstillers wilde om de nacht door te komen. Ik had echter iets heel anders in mijn hoofd, want ik wilde natuurlijk bevallen, dus ik begon mijn tools in te zetten om mijn weeën op te wekken. Belangrijkste hulpmiddel voor mij was dansen en ik had thuis ook al een bevallingsplaylist gemaakt.”

“Het lastige is dat de hormonen die vrijkomen bij een bevalling – oxytocine  en endorfine  – ook een effect kunnen hebben en een trigger kunnen zijn voor een psychose. Het lukte me om met mijn muziek en in beweging blijven de weeën op te vangen.”

“Om half zeven ’s ochtends braken mijn vliezen en vroeg ik om weer getoucheerd te worden. Ik had 4 cm ontsluiting en mocht naar de verloskamer. Net op tijd, want mijn inleiding zou rond acht uur plaatsvinden! Ik keek mijn moeder aan en zei tegen haar dat ik om 12 uur zou bevallen. Uiteindelijk ben ik om 12.13 uur natuurlijk bevallen zonder enige medische interventie of pijnstilling en is alles volgens mijn bevallingsplan verlopen. Ik kijk gelukkig heel mooi terug op mijn bevalling en kraamperiode en heb mijn bipolaire stoornis voor het eerst als iets positiefs ervaren!”

Via haar Instagram deelt Nadya meer over haar achtergrond, psychische kwetsbaarheid en moederschap.