NK-cellen en risico op een miskraam

Voor vrouwen die herhaalde miskramen meemaken, kan de term NK-cellen opduiken. NK-cellen zorgen ervoor dat de moeder het embryo, dat deels lichaamsvreemd is vanwege de genetische eigenschappen van de vader het DNA van de vader, niet afstoot. Maar een te hoog of te laag aantal NK-cellen wordt in verband gebracht met (herhaalde) miskramen. Hoe zit dit precies?

In het Radboudumc doet gynaecoloog Tess Meuleman onderzoek naar het afweersysteem van vrouwen die herhaalde miskramen meemaken. Ze is gynaecoloog met als aandachtsgebied herhaalde miskramen en prenatale diagnostiek. ‘Als gynaecoloog zie en spreek ik koppels die een onvervulde kinderwens hebben. Helaas kunnen we met klinisch onderzoek maar een deel van alle herhaalde miskramen verklaren. In meer dan de helft van de gevallen is niet duidelijk waardoor de herhaalde miskramen ontstaan. Het is triest en frustrerend tegelijk dat we zo vaak nog geen medische behandeling kunnen voorschrijven.’

Wat zijn NK-cellen?

In ons lichaam is een specifiek type afweercellen te vinden, de natural killer-cellen (NK-cellen). Natural killer cellen beschermen ons tegen allerlei ziekteverwekkers door zieke of lichaamsvreemde cellen aan te vallen. Als natural killer helpen ze bacteriën en virussen tegen te gaan.

Maar in de baarmoeder veranderen NK-cellen naar een ander uiterlijk en spelen ze een andere rol. Een embryo bestaat voor de helft uit de genetische eigenschappen van de vader, in de zaadcel, en voor de helft uit de genetische eigenschappen van de moeder, in de eicel. Tijdens de innesteling van het embryo in het baarmoederslijmvlies is het belangrijk dat het afweersysteem van de moeder het embryo niet als ‘lichaamsvreemd’ herkent en daardoor mogelijk afstoot, maar accepteert. Daar zorgen de NK-cellen voor.

Ook helpen de NK-cellen mee om de bloedvaten van de placenta meer open te zetten, zodat voedingsstoffen het embryo beter bereiken. De rol van NK-cellen verschilt dus op verschillende plekken in ons lichaam, legt Tess uit.

Kunnen NK-cellen te hoog of te laag zijn?

Er zijn veel verhalen en ervaringen van vrouwen die voor een fertiliteitsbehandeling de grens overgaan. In klinieken in het buitenland zijn soms andere procedures en behandelingen mogelijk. Daar worden ook vaak NK-cellen gemeten in bloedonderzoek. Vrouwen krijgen te horen dat het percentage NK-cellen te hoog of te laag is.

‘Alleen een percentage NK-cellen zegt niet zoveel. Daarmee weet je als vrouw nog steeds niet wat de functie van de NK-cellen in de baarmoeder is.’

Tess legt uit hoe dat zit: ‘In ziekenhuizen en fertiliteitsklinieken buiten Nederland wordt een percentage NK-cellen genoemd. Vaak wordt gezegd: een te hoog percentage NK-cellen kan een oorzaak van miskramen of een uitblijvende zwangerschap zijn. Maar alleen dat percentage zegt niet zoveel. Daarmee weet je als vrouw nog steeds niet wat de functie van de NK-cellen in de baarmoeder is.’

‘Vaak denken vrouwen dat omdat in het buitenland meer mogelijk, de kans op een succesvolle zwangerschap ook groter is. Ik wil graag een eerlijk verhaal vertellen. Ja, er is in sommige landen meer diagnostiek en langere behandelingen mogelijk, en dat kan voor sommige vrouwen helpen. Maar niet voor iedereen. Meer onderzoek en diagnostiek is niet altijd beter’ zegt de gynaecoloog. Daarom volgen Nederlandse ziekenhuizen de richtlijn: doe geen screening naar natural killercellen (NK-cellen) bij vrouwen met herhaalde miskramen.

Meer kans om zwanger te raken

Met haar onderzoek hoopt Tess meer te ontdekken over het afweersysteem en de taken van NK-cellen, zeker voor vrouwen met herhaalde miskramen. Haar onderzoek in het Radboudumc met vrouwen die 2 of meer miskramen meemaakten loopt momenteel. Bij die groep vrouwen wordt onderzocht of meer bewegen helpt in het activeren van de NK-cellen. En als beweging bijdraagt aan het activeren van die NK-cellen, hebben ze dan ook meer kans om zwanger te raken? ‘We hopen met die studie antwoorden te vinden op alle vragen die we nog hebben. Zodat uiteindelijk alle vrouwen de juiste begeleiding en behandeling kunnen krijgen bij herhaalde miskramen.’