Moederschap verandert je brein

Tijdens de zwangerschap veranderen de structuur en de functie van je hersenen, ontdekte hersenwetenschapper Elseline Hoekzema. Die veranderingen in je hersenstructuur – een gevolg van de enorme hormoonveranderingen door een zwangerschap – kunnen blijven bestaan tot minstens twee jaar na de geboorte. Haar nieuwe onderzoek bevestigt: moederschap verandert je brein.

De veranderingen zijn het sterkst in de hersengebieden die zich bezighouden met sociale functies, bijvoorbeeld het inschatten van wat iemand denkt of voelt, ontdekte hersenwetenschapper Elseline Hoekzema.

In haar nieuwe onderzoek vond Elseline dat niet alleen de structuur maar ook hersenfunctie verandert. Die veranderingen in de hersenen kunnen de overgang naar het moederschap gemakkelijker maken, doordat je beter in staat bent om de behoeften van je kind te herkennen of alert bent wanneer je baby huilt.

Onderzoek onder 80 vrouwen

Om meer te weten te komen over hoe zwangerschap kan leiden tot veranderingen in de hersenen, onderzochten hersenonderzoeker Elseline Hoekzema en haar collega’s van het Amsterdam UMC tachtig vrouwen op vier momenten. De onderzoeksgroep werd vóór de zwangerschap, tijdens de zwangerschap en na de bevalling onderzocht. 28 van deze vrouwen werden ook een jaar na de bevalling nog uitgenodigd.

Moedergedrag

Elseline vertelt: ‘In deze studie hebben we gevonden dat zwangerschapshormonen een belangrijke rol spelen in het aansturen van de hersenveranderingen tijdens de zwangerschap.’

Die hormoon-gestuurde hersenveranderingen kunnen ‘moedergedrag’ stimuleren, vertelt ze. ‘Onze studies hebben laten zien dat er hele sterke hersenveranderingen optreden in deze periode, en we hebben de eerste aanwijzingen gevonden dat deze een rol kunnen spelen in aspecten van ‘moedergedrag’ tijdens en na de zwangerschap.’

Dat moedergedrag is bijvoorbeeld nestelgedrag of ‘nesteldrang‘ en de band die zwangeren voelden met hun ongeboren baby.

Hoe meer we zorgen, hoe zorgzamer we worden

Hormoon-gestuurde hersenveranderingen spelen dus een belangrijke rol in het stimuleren van ‘moedergedrag’, vonden Elseline en haar team, maar ook zonder een zwangerschap en de bijbehorende hormonen zijn vrouwen en mannen in staat om te zorgen voor pasgeboren baby’s en kinderen. ‘Ook zonder deze hormonale factoren zijn we prima in staat om moedergedrag te vertonen, denk bijvoorbeeld aan adoptie-ouders.’ Als ouder of verzorger raakt ons brein steeds beter afgestemd op de nieuwe taak van het zorgen voor een baby.

Inmiddels is het duidelijk dat bij vaders en partners die tijd doorbrengen met hun baby en kinderen, ook veranderingen optreden in de hersenen. Hoe meer betrokken een vader of partner is bij de verzorging van het kindje, hoe meer bepaalde delen in zijn hersenen worden geactiveerd. En deze veranderingen in het brein zorgen er weer voor dat vaders net als moeders reageren op een huiltje of lach van de baby, of huid-op-huidcontact met hun kind. Hoe meer we zorgen, des te zorgzamer we worden.

Moederbrein, vergeetachtigheid en depressies

Wat is het verband tussen zwangerschapshormonen en de kans op het krijgen van een postpartum depressie? En hoe komt het dat zwangeren en nieuwe moeders zo vergeetachtig kunnen zijn? Volgens de hersenwetenschapper is er nog zoveel dat we niet weten over onze hersenen.

‘Als je kijkt naar de hersengebieden die er veranderen is het goed voor te stellen dat deze sterke hersenveranderingen wel een impact zouden kunnen hebben op het risico om postpartum depressie te ontwikkelen, maar dit is iets dat we nog verder moeten onderzoeken’, zegt Elseline. Ook hoopt ze binnenkort meer te kunnen zeggen over geheugenfuncties tijdens en na de zwangerschap.