Met gezonde spanning je bevalling tegemoet zien, is helemaal niet gek. Maar wat als je bang bent om te bevallen? En wat als deze angstige of negatieve gevoelens de overhand krijgen? Claire Stramrood is gynaecoloog en gespecialiseerd in psychische klachten rondom zwangerschap en bevallen. Ze geeft advies bij bevalangst.
How About Mom
Met ons team van 50 experts geven we jou betrouwbare informatie en advies in deze bijzondere fase van je leven.
Gezonde spanning hoor erbij
‘Gezonde spanning hoort erbij als je voor een situatie komt te staan die spannend is, of dat nou op je werk of een bevalling is. Een ander verhaal wordt het als vrouwen angst ervaren die belemmerend werkt of die hen tegenwerkt.’ Claire Stramrood is naast gynaecoloog ook onderzoeker en docent. Claire doet al jaren onderzoek naar beval ervaringen van vrouwen en traumatische bevallingen.
Waardoor ontstaat bevalangst?
Als gynaecoloog en onderzoeker praat Claire in haar spreekkamer regelmatig met vrouwen die angstig zijn. Waar zijn vrouwen bang voor? ‘Angst voor pijn wordt vaak genoemd, net als de angst voor controleverlies. Daarnaast is er angst dat henzelf of de baby wat overkomt en de angst dat de baby iets heeft, zoals een aangeboren afwijking. Deze vier onderwerpen zien en horen we vaak terug.’
Het hangt af van jouw persoonlijkheid en omstandigheden waarin je bent opgegroeid, hoe jij omgaat met angst. ‘Mensen die in het dagelijks leven angstiger zijn dan anderen, of die qua persoonlijkheid of kijk op het leven angstiger aangelegd zijn, kunnen logischerwijs ook angstiger zijn voor de bevalling’, zegt Claire. Wel zijn er een aantal risicofactoren die angst om te bevallen kunnen versterken.
Psychische klachten
Als je psychische klachten hebt gehad, zoals een trauma, depressie of kwetsbaar bent voor psychische klachten, kun je eerder angstig worden.
Bang om controle te verliezen
Als jij het gevoel hebt dat alles je overkomt, dan kun je ook vaak sneller bang worden voor pijn en controleverlies. Dit wordt in de wetenschap lage self-efficacy genoemd: dat je het idee hebt dat je weinig invloed hebt op wat er met jou gebeurt. Dat kan een persoonlijkheidskenmerk zijn, maar kan ook ontwikkeld zijn door ervaringen die je hebt gehad.
Nare bevalling
Een nare of traumatische eerdere (beval)ervaring kan ook tot bevalangst leiden. Door die eerdere ervaring ben je bang om weer te bevallen.
Seksueel misbruik of trauma
Als er sprake is van seksueel misbruik in het verleden, kan een bevalling (veel) angst inboezemen. Seksueel misbruik kan ernstige lichamelijke en psychische gevolgen hebben.
Waar ben je bang voor?
Claire: ‘Ik zie regelmatig vrouwen die heel erg opzien tegen de bevalling. Dan probeer ik erachter te komen waar ze precies bang voor zijn, en waar die angst vandaan komt. Het kan al helpen om dat te benoemen, bijvoorbeeld: je hebt eerder een heftige bevalling gehad, of bent ooit tijdens een medische ingreep helemaal in paniek geraakt. Zo willen we zorgen voor herkenning en erkenning: het is niet raar dat je tegen de bevalling opziet.’
‘Ook kijken we welke factoren een rol spelen bij de angstige gevoelens. Aan sommige factoren kun je wat doen. Bij angst voor pijn bespreken we wat er mogelijk is qua pijnstilling en maken we afspraken, bijvoorbeeld: als het nodig is eerst een ruggenprik, dan pas weeënopwekkers.’
‘Voorlichting en voorbereiding zijn ook heel belangrijk, bijvoorbeeld het volgen van een zwangerschapscursus, en bespreken welke dingen jij en je partner zelf kunnen doen om met de pijn om te gaan.’
Wat kun je doen bij bevalangst?
Claire: ‘Er zijn allerlei manieren bekend om om te gaan met angst voor de bevalling, maar bespreek je angst in elk geval met je verloskundige of gynaecoloog. Zij kunnen samen met jou een plan maken.’
Andere methodes die bewezen helpen of mogelijk kunnen helpen zijn bij het verminderen van bevalangst zijn:
Psychologische hulp
Praat met een psycholoog, bijvoorbeeld voor traumaverwerking met EMDR.
Haptotherapie
Een haptonoom of een haptotherapeut kan je helpen om je lichaam en gevoel meer met elkaar te verbinden. Haptotherapie kan helpen bij angst voor de bevalling
Mindfulness
Er zijn aanwijzingen dat hypnobirthing of mindfulness cursussen behulpzaam zijn. In deze cursussen kan er ook aandacht voor positieve affirmaties.
Ondersteuning door een doula
Een doula is een geboorte- of bevalcoach. Ze ondersteunt je voor, tijdens en na de bevalling. Een doula kan heel zinvol zijn: zij biedt continue begeleiding en is er de hele bevalling bij, waardoor de gevoelens van angst kunnen verminderen.
Boeken bij bevalangst
Ook tipt Claire nog 3 boeken die je kunnen helpen als je opziet tegen bevallen, namelijk Perfecte bevallingen bestaan niet, Als bevallen spannend is, en Ik ga relaxed bevallen.
6 tot 10 % van de vrouwen heeft bevalangst
Afhankelijk van de precieze definitie en vragenlijsten die in onderzoeken gebruikt worden, geeft tussen de 6 en de 10% van de vrouwen aan last te hebben van angst die belemmerend werkt, zegt Claire.
‘Van de vrouwen met bevalangst is het opvallend dat die angst ongeveer evenveel voorkomt zowel bij vrouwen die al eerder zijn bevallen als bij vrouwen die nog geen kinderen hebben gebaard. Je zou misschien verwachten dat vrouwen die al een bevalling achter de rug hebben, veel angstiger zijn. Maar dat is dus niet het geval. Bij vrouwen die nog nooit eerder zijn bevallen speelt vaker mee dat ze in het algemeen wat angstiger in het leven staan.’
Bang om de controle te verliezen
Claire: ‘Mocht je bang zijn voor controleverlies, dan kan een geboorteplan een hulpmiddel zijn om met je verloskundige of arts in gesprek te gaan. Wat is er nodig om wel die regie te behouden? Hoe wil je dat zorgverleners jou benaderen of aanraken? Zulke afspraken zetten we in het geboorteplan, zodat iedereen weet wat voor jou belangrijk is.’
‘Welke zaken zorgen ervoor dat jij je veilig voelt? Soms kan de afdeling of de bevalkamers van het ziekenhuis eens bekijken voordat je gaat bevallen, ook een stukje van je bevalangst wegnemen.’
Angst dat de baby iets overkomt
Als jij bang bent dat jouzelf of de baby wat overkomt, ben je waarschijnlijk niet zo snel gerustgesteld met cijfers over ziektes en sterftecijfers. ‘Angst voor overlijden, een afwijking of zuurstoftekort is lastiger, omdat informatie en cijfers jou emotioneel waarschijnlijk niet zo veel gaan helpen. Soms kan hulp van een psycholoog nodig zijn’, zegt Claire.
‘Ik probeer vrouwen vertrouwen in het proces en in hun lijf te geven. En ik probeer ook te relativeren. Angst hoort bij het leven. Een collega zegt het heel mooi, zij vertelt vrouwen met bevalangst: ‘Jij wordt net een beetje eerder geconfronteerd met de angst dat je kind wat overkomt dan de meesten, die dat pas na de bevalling ervaren. Jij bent daar nu al mee bezig.’
Verder lezen:
How About Mom: een 'onmisbare app voor aanstaande moeders' 📲
