Van kliekjes tot knutsels: zo leer je kinderen over duurzaamheid

We leven in een wereld vol spullen, schermen en snelle verleidingen. Voor kinderen is het de normaalste zaak van de wereld dat er altijd meer mogelijk is. Steeds meer ouders voelen: willen we onze kinderen echt grootbrengen in een wereld van eindeloos kopen en verspillen?

Duurzaam opvoeden betekent niet dat je alles hoeft te verbieden. Het gaat erom dat je kinderen van jongs af aan leert bewuste keuzes te maken: minder spullen, meer waardering. Minder weggooien, meer hergebruiken. Hoe pak je dat aan? Stap voor stap, praktisch én leuk, voor jezelf én je kinderen.

Duurzaam leven met kinderen: tips

Betrek je kinderen vroeg bij duurzame keuzes

Een beter milieu begint nog altijd bij jezelf. Kinderen leren vooral door jou als voorbeeld en door naar je te kijken. Door kleine keuzes zichtbaar te maken, bijvoorbeeld een eigen boodschappentas meenemen, de fiets pakken in plaats van de auto en afval scheiden, laat je zien dat duurzaamheid iets is waar je samen aan werkt.

Je kunt het extra leuk maken door hen zelf te betrekken: laat ze kiezen welke herbruikbare tas meegaat naar de winkel of las samen een ‘autovrije dag’ in en stap op de fiets waar je normaal zou gaan rijden. Je kunt het ook leuk maken door samen een checklist te maken met duurzame acties (zoals afval opruimen, kleding ruilen, tweedehands speelgoed kopen) en dit gedrag belonen.

Creatief omgaan met afval én afval scheiden

Voordat je aan de slag gaat met knutselen met afval, kun je kinderen eerst leren afval te scheiden: wat hoort bij papier, plastic of glas? Zo kweek je van jongs af aan respect voor materiaal en leer je ze bewuster omgaan met afval. Daarnaast wordt het een standaard huishoudelijke klus om je afval in de juiste bak te deponeren.

Daarna begint het echte plezier: maak van lege wc-rollen, melkpakken of plastic flessen de mooiste creaties. Knutselen met afval leert kinderen niet alleen creatief te zijn, maar ook dat veel spullen nog een tweede leven kunnen krijgen. Kleine tip: Maak een ‘knutseltas’ met materialen die je normaal weg zou gooien, zodat je altijd een voorraadje hebt voor regenachtige dagen.

Samen koken: minder verspillen en beter eten

Koken met kinderen heeft zoveel voordelen. Het helpt niet alleen voedselverspilling verminderen (restjes gebruiken, maaltijden plannen), maar kinderen die mee mogen koken zijn vaak ook betere en nieuwsgierigere eters. En ze leren te helpen in de huishouding.

Samen koken geeft kinderen inzicht in waar eten vandaan komt: groenten die je samen zaait en oogst uit een moestuin zijn opeens véél interessanter dan die uit de supermarkt. Ook kun je thema’s plannen, zoals een vegetarische dag, om samen te leren over de impact van vleesproductie.

Slim omgaan met geld en spullen

Door vroeg zakgeld te geven, leren kinderen spelenderwijs wat geld waard is. Ze ontdekken dat ze keuzes moeten maken: geef ik het uit of spaar ik voor iets groters? Zo worden ze bewuster over wat ze écht willen.

Je kunt kinderen ook stimuleren om speelgoed of kleding die ze niet meer gebruiken te doneren, te ruilen of te verkopen, wat hun eigen consumptiepatroon weer duurzamer maakt. Heitje voor een karweitje werkt anno 2025 natuurlijk ook nog steeds top! 

Huren, lenen en repareren

Nieuwe spullen zijn verleidelijk, maar vaak onnodig. Laat je kinderen ervaren dat je ook speelgoed, boeken en zelfs kinderkamermeubels kunt huren of lenen en dat repareren soms nóg leuker is dan vervangen.

Speelgoed dat kapot is? Samen kijken met je ouders of je het kunt lijmen of repareren maakt kinderen trots en bewust. Een geleende puzzel of treinrails blijft even spannend, zonder dat je eindeloos nieuwe spullen hoeft te kopen. Organiseer bijvoorbeeld een ruildag met vriendjes en vriendinnetjes: ieder kind brengt speelgoed mee dat hij of zij niet meer gebruikt en ruilt het.

Duurzaam opvoeden als investering in de toekomst

Duurzaam opvoeden draait niet om perfectie. Het gaat om bewustzijn, kleine stapjes, liefde voor spullen, voor de natuur en voor elkaar. Door kinderen nú al te leren om bewuste keuzes te maken, geef je ze iets kostbaars mee: respect voor de wereld en vertrouwen in hun eigen invloed daarop.

Uiteindelijk herinneren kinderen zich niet die ene nieuwe Barbie, maar wel het samen knutselen, koken, moestuinieren en de wereld ontdekken.