Tijdens je zwangerschap is de placenta of moederkoek van levensbelang voor de baby in je buik. Al in de eerste weken van de zwangerschap begint de placenta zich te ontwikkelen tot het orgaan dat je baby van voeding, zuurstof en hormonen gaat voorzien. Hoe werkt de placenta en waarom is de placenta zo belangrijk?
How About Mom
Met ons team van 50 experts geven we jou betrouwbare informatie en advies in deze bijzondere fase van je leven.
De placenta of ‘moederkoek’ is een onmisbaar orgaan bij een zwangerschap. De placenta zorgt ervoor dat voedingsstoffen en zuurstof bij de groeiende baby komen en afvalstoffen verwijderd worden.
Wanneer ontstaat de placenta?
De placenta ontstaat na 4 weken zwangerschap. Tot die tijd ontwikkelde het embryo zich alleen nog in een vruchtzakje.
De placenta of moederkoek bestaat uit twee delen: een deel dat ontstaat waar het embryo zich innestelt (de kinderlijke of embryonale kant) en een deel dat groeit aan de baarmoederwand (de moederlijke of maternale kant). De navelstreng verbindt jouw baby met de placenta.
Dit doet de placenta
De placenta of moederkoek heeft een aantal belangrijke functies. Zonder de placenta kan een embryo niet uitgroeien tot een foetus en later een baby. Wat zijn de belangrijkste functies van de placenta?
Voedingsstoffen en zuurstof naar je baby
De placenta zorgt ervoor dat er voedingsstoffen en zuurstof van de moeder naar het embryo gaan. Via de navelstreng komen deze voedingsstoffen bij de baby terecht. De andere kant op worden afvalstoffen en koolzuur van je baby uitgestoten en via de placenta kunnen de afvalstoffen door jouw lichaam worden opgeruimd.
De placenta vormt een scheiding tussen de bloedsomloop van de moeder en de bloedsomloop van het embryo. Het is dus niet zo dat jouw bloed in contact staat met het bloed van je baby: dat zijn twee aparte bloedsomlopen. Maar via de dunne vliezen of membranen van de placenta worden voedingsstoffen en zuurstof dus wel doorgegeven aan de baby.
Afvalstoffen verwijderen
Net zoals voedingsstoffen van de moeder naar het embryo gaan via de placenta, helpt de placenta ook om afvalstoffen te verwijderen. Eigenlijk vormt de placenta een barrière die potentieel schadelijke stoffen filtert. Toch worden niet alle stoffen door de placenta tegengehouden. Stoffen zoals ethanol (alcohol), sigaretten bestanddelen of virussen worden niet tegengehouden en kunnen daar schade aanbrengen bij een ongeboren kind. Dat is de reden waarom je alcohol, roken en schadelijke stoffen beter kunt vermijden als je zwanger bent.
Placenta produceert hormonen
Ook produceert de placenta hormonen en antistoffen. Tijdens de zwangerschap en in de periode nadat je bent bevallen maakt jouw lichaam een hormonencocktail van endorfine, oxytocine, oestrogeen, prolactine, adrenaline aan. Het hormoon progesteron zorgt voor de instandhouding van de zwangerschap: progesteron voorkomt dat de baarmoeder zich kan samentrekken, zodat je baby niet te vroeg geboren wordt. Het hormoon oestrogeen zorgt ervoor dat de melkproductie toeneemt en dat de baarmoeder sterker wordt en groeit.
Waar zit de placenta in de baarmoeder?
Afhankelijk van waar de innesteling van het embryo in de baarmoederwand plaatsvindt, daar gaat de de placenta groeien. De placenta kan zich op elke plek in je baarmoeder bevinden.
Lage placenta
Misschien heb je tijdens een van de eerste echo’s gehoord dat de placenta ‘laag’ in de baarmoeder zit. Vaak verandert deze positie nog als je baarmoeder verder groeit tijdens de zwangerschap. Zo groeit de placenta mee omhoog als de baarmoeder groeit. Zo lang de placenta de baarmoedermond niet afsluit, maakt het niet uit waar de placenta zit.
Placenta preavia
Hoewel de placenta in de meeste gevallen bovenin in de baarmoeder ligt, kan het ook voorkomen dat de moederkoek te laag in de baarmoeder is ingenesteld. Er wordt dan gesproken van een placenta praevia, ofwel een laagliggende moederkoek.
Placenta na de bevalling
Na de geboorte van de placenta controleert de verloskundige of de moederkoek compleet is en of er bijzonderheden te zien zijn. Zo checkt zij of er geen placentarest is achtergebleven in de baarmoeder.
Nageboorte
Als de baby eenmaal geboren is volgt de geboorte van de placenta, ook wel de nageboorte genoemd. Door het samentrekken van de baarmoeder komt de placenta los van de baarmoederwand. Soms moet je nog een of twee keer mee persen of drukt de verloskundige of gynaecoloog zacht op je buik zodat de placenta eruit komt.
Over het algemeen houden verloskundigen aan dat een uur na de geboorte van de baby ook de placenta geboren moet zijn. Een injectie met oxytocine in je been kan helpen om dit proces te versnellen, omdat dit hormoon het samentrekken van de baarmoeder stimuleert. Het geboren laten worden van de placenta doet doorgaans geen pijn, maar kan wel een vreemd gevoel zijn.
Uitkloppen van de navelstreng
Een placenta bestaat uit lobben die op hun beurt weer uit kleinere lobjes bestaan. Daarin stroomt een deel van het bloed van de baby. Na de geboorte stroomt dit bloed via de navelstreng naar de baby. Daarom wordt er tegenwoordig ook meestal zo lang mogelijk gewacht met het afklemmen en doorknippen van de navelstreng. Net na de geboorte ziet de navelstreng er vaak uit als een dik, blauw koord. Als deze ‘uitgeklopt’ is en de baby dus al zijn of haar bloed heeft terug gekregen, is deze vaak slap en wit.
Wat gebeurt er met de placenta na de bevalling?
Wat kun je doen met de placenta? Als je geen plannen hebt met de placenta, wordt deze door de verloskundige of in het ziekenhuis weggegooid. Wist je dat je de placenta ook kunt laten verwerken tot placenta pillen of een rauw stukje in een smoothie verwerken?
Lees meer: Van placenta pillen tot kunstwerk: dit kun je doen met de placenta
In andere culturen wordt de placenta anders behandeld en gezien als een onmisbare en bijzondere voedingsbron. In sommige landen wordt de placenta begraven op een speciale plek.
Steeds meer bekend over de bijzondere werking van de placenta
Nu weet je dat de placenta een onmisbaar orgaan is tijdens een zwangerschap. Een goede ontwikkeling van de placenta en bloedvaten in de baarmoeder zijn erg belangrijk. Via de placenta krijgt de baby voedingsstoffen en zuurstof. Wetenschappers weten inmiddels meer over de placenta, maar er is ook nog een hoop onbekend en niet onderzocht. Gelukkig komt er meer onderzoek naar de werking van de placenta, zodat we hopelijk ook meer leren over risico’s tijdens de zwangerschap en het voorspellen van complicaties bij moeder of baby.
Foto’s placenta: Stories of New Life
How About Mom: een 'onmisbare app voor aanstaande moeders' 📲
