Vaginal seeding: het microbioom van je baby beïnvloeden

Heb je wel eens van de term vaginal seeding of microbioom seeding gehoord? Baby’s die worden geboren via een keizersnede missen de blootstelling aan bacteriën die baby’s meekrijgen wanneer ze geboren worden via een natuurlijke bevalling. Deze bacteriën rond de vagina van de vrouw zijn belangrijk voor de opbouw van het immuunsysteem van het kind. Om ervoor te zorgen dat baby’s deze bacteriën toch binnenkrijgen kan er vaginal seeding of microbioom seeding worden toegepast.

Verloskundige Margot van Dijk legt uit wat vaginal seeding is, hoe het werkt en wat je wil weten als zwangere.

Microbioom van baby

Vaginal seeding is een methode die wordt onderzocht om het microbioom van een baby na een keizersnede te herstellen. Heeft ‘seeding’ nut? Of is het juist gevaarlijk?

De start van het immunsysteem

Ons microbioom – de verzamelnaam voor alle micro-organismen, zoals bacteriën, virussen, gisten en schimmels die in en op het menselijk lichaam leven – is gerelateerd aan onze gezondheid. Ons microbioom wordt beïnvloed bij de geboorte: de bacteriën die als eerste ons lichaam koloniseren (rondom de geboorte) spelen een rol bij het ontwikkelen van het immuunsysteem en het stofwisselingssysteem.

Het is nog niet helemaal duidelijk hoe en wanneer de eerste kolonisatie van bacteriën plaatsvindt: al ín de baarmoeder of op moment van geboorte. Zo zijn er onderzoeken waarbij bacteriën zijn gevonden in het vruchtwater, in het navelstrengbloed, op de placenta, de vliezen en in het meconium. Andere onderzoeken zetten hier vraagtekens bij. Het lijkt er (vooralsnog) op dat baby’s niet geheel steriel zijn in de baarmoeder en dus bacteriën van de moeder meekrijgen.

Bacteriën bij vagina en perineum

Tijdens een vaginale bevalling komt de baby door de vagina en langs het perineum. Daar krijgt de baby het vaginale en darm-microbioom van de moeder mee.

Daarna ontwikkelt de darmflora van de baby zich verder door de inname van borstvoeding (dat ook bacteriën bevat, dus niet alleen door het huidcontact). Ook zijn er nog andere factoren die bijdragen bij het ontwikkelen van het darmmicrobioom.

De eerste blootstelling aan de bacteriën van moeder zijn belangrijk voor de ontwikkeling van het microbioom van de baby. Maar er zijn een aantal factoren die deze eerste kolonisatie kunnen beïnvloeden. Denk aan:

• een keizersnede
• Ziekenhuisbevalling
• Kunstvoeding
• Antibiotica (bij moeder en/of kind)
• Vroeggeboorte

Impact van een keizersnede

Een baby die via een keizersnede wordt geboren, wordt uit de buik gehaald en komt niet door de vagina. Het grootste verschil is dat baby’s geboren per keizersnede meer huidbacteriën in hun darmmicrobioom en minder ‘positieve bacteriën’ hebben.

Studies laten zien dat tot 2 jaar na de geboorte het microbioom er anders uitziet dan na een vaginale geboorte. Wat hiervan precies het gevolg is, is niet helemaal duidelijk, maar vermoedelijk draagt dit bij aan een grotere kans op allergieën en immuunziekten voor een kind. 

Het is niet duidelijk of er nog een verschil is tussen een geplande keizersnede of een ongeplande keizersnede en/of wel of niet gebroken vliezen ten tijde van de keizersnede. Eén onderzoek suggereert dat wanneer de vliezen gebroken zijn, er ook al uitwisseling van het microbioom van de moeder naar de baby plaatsvindt.

Meer lezen? ‘Borstvoeding geven extra belangrijk na een keizersnede voor immuunsysteem baby’

Microbioom seeding of vaginal seeding

Er komt steeds meer aandacht om het verstoorde microbioom van baby’s na een keizersnede te herstellen door middel van ‘microbioom seeding’ of ‘vaginal seeding’.

Onderzoek naar vaginal seeding

Een klein onderzoek (Dominguez-Bello et al) liet zien dat baby’s geboren per keizersnede na vaginal seeding een microbioom hadden die meer leek op de baby’s die vaginaal geboren werden. Vaginal seeding werd gedaan door een steriel gaasje in de moeders vagina in te brengen vooraf aan de keizersnede. Na de keizersnede werd dit gaasje over het mondje, gezicht en rest van het lichaam van de pasgeboren baby geveegd. 

Een wat groter onderzoek door Song bevestigde deze uitkomst: vaginal seeding herstelt het microbioom gedeeltelijk als in: het microbioom van de baby geboren per keizersnede lijkt na vaginal seeding meer op het microbioom van een vaginaal geboren baby.

Het onderzoek van Wilson liet echter géén verschil in microbioom zien na vaginal seeding. Hun vermoeden is dat dit komt doordat ook het darmmicrobioom van de moeder, afgegeven door het perineum, een grote rol speelt in de eerste kolonisatie.

Vaginal seeding: mogelijk gevaarlijk?

De beroepsorganisaties van gynaecologen (zowel in Nederland, Engeland en de Verenigde Staten) adviseren om geen vaginal seeding te doen, omdat het onveilig of zelfs risicovol is. Het is mogelijk om met vaginal seeding juist (per ongeluk) ziekmakende bacteriën toe te dienen én het is niet altijd mogelijk om te weten welke bacteriën potentieel risicovol zijn. (Deze uitspraak is gebaseerd op een studie waarin 4 baby’s waren geïncludeerd.)

Alleen: als de baby vaginaal was geboren, waren deze bacteriën ook bij de baby terechtgekomen. Of zoals onderzoekers Lokugamage en Pathberiya (2019) zeggen: “To unintentionally infer that the average human vagina is dangerous could provoke feminist consternation”. Overigens werden de vrouwen in de studies naar vaginal seeding eerst gescreend op ziekmakende bacteriën. 

Andere overwegingen in de discussie rond vaginal seeding zijn:

• In de tijd dat het gaasje in de vagina is, zouden juist de ongewenste bacteriën kunnen groeien
• Vrouwen krijgen antibiotica bij een keizersnede: wat is de impact daarvan op hun microbioom?
• Is vaginal seeding klinisch relevant? Als in: dat vaginal seeding het microbioom gedeeltelijk (positief) beïnvloedt, heeft dat ook (positieve) gevolgen voor de lange termijn?

Gynaecoloog: ‘Klinkt veelbelovend, maar verwacht geen wondermiddel’

How About Mom vroeg gynaecoloog Koen Deurloo ook zijn kijk: ‘Vaginal seeding is een interessant en veelbesproken concept. Het idee dat je via vaginale flora het darmmicrobioom van een baby positief kunt beïnvloeden na een keizersnede, klinkt veelbelovend. Tegelijkertijd is het belangrijk om eerlijk te zijn: op dit moment is er nog geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat het op de lange termijn daadwerkelijk gezondheidswinst oplevert.’

‘Over het algemeen lijkt het weinig risico’s te geven, mits goed uitgevoerd. Wel is het essentieel om eerst te screenen op infecties zoals Groep B Streptokokken (GBS), omdat overdracht daarvan gevaarlijk kan zijn voor de pasgeborene. Als ouder zou ik dus adviseren om samen met je zorgverlener te bespreken of dit bij jou past; en om het alleen te doen als je goed geïnformeerd bent over de mogelijke voor- en nadelen. Het is geen wondermiddel, maar ook zeker geen risicovolle trend mits met zorg toegepast.’

Samenvatting: meer onderzoek naar microbioom baby

Het onderzoek naar vaginal seeding is pas net begonnen en er is daardoor nog weinig kennis voorhanden. Een samenvatting van wat tot nu toe bekend is: in experimenten wordt gezien dat een gedeeltelijk herstel van het microbioom  van de baby wordt gezien na vaginal seeding. Deze experimenten zijn gedaan in kleine studies, waarbij moeders vooraf werden gescreend om geen infectie aan de baby over te brengen.

Ouders hebben behoefte aan informatie over vaginal seeding. Het wegschuiven onder het mom van ‘risicovol’ is niet alleen ondermijnend, maar ook in strijd met het recht op informatie. Ik (vroedvrouw Margot) realiseer me dat deze blog op sommige punten kort (door de bocht) is. In de verschillende bronnen hieronder beschreven kun je meer informatie vinden.

Vond je dit interessant?

Bij Vraag de Vroedvrouw vind je meer informatie over dit onderwerp. Bijvoorbeeld: het artikel over sectio (keizersnede) of VBAC/CBAC: baren na een eerdere keizersnede. 

Met Vraag de Vroedvrouw heeft vroedvrouw Margot één doel: verloskundige kennis van alle kanten belichten. Margot: “Zowel zorgverleners als zwangeren kunnen bij ons hun hart ophalen aan objectieve en genuanceerde verloskundige kennis. Ik zoek alles tot op de bodem uit. Wat ik gevonden heb, zet ik om in begrijpelijke taal voor jou.”

Inmiddels is Vraag de Vroedvrouw uitgegroeid tot een uitgebreide kennisbank met: 

• artikelen (waarvan de samenvatting altijd gratis toegankelijk is!) 
• webinars (voor zwangeren) 
• masterclasses (voor zorgverleners) 

Bronnen en onderzoeken over vaginal seeding

• Dominguez-Bello, M. G., De Jesus-Laboy, K. M., Shen, N., Cox, L. M., Amir, A., Gonzalez, A., Bokulich, N. A., Song, S. J., Hoashi, M., Rivera-Vinas, J. I., Mendez, K., Knight, R., & Clemente, J. C. (2016). Partial restoration of the microbiota of cesarean-born infants via vaginal microbial transfer. Nature medicine, 22(3), 250–253. https://doi.org/10.1038/nm.4039
• Downe, S., & Byrom, S. (2017). Squaring the circle: Researching Normal Birth in a Technological World. Chapter 14: The microbiome relating to labour and birth.
• Haahr, T., Glavind, J., Axelsson, P., Bistrup Fischer, M., Bjurström, J., Andrésdóttir, G., Teilmann-Jørgensen, D., Bonde, U., Olsén Sørensen, N., Møller, M., Fuglsang, J., Ovesen, P. G., Petersen, J. P., Stokholm, J., & Clausen, T. D. (2018). Vaginal seeding or vaginal microbial transfer from the mother to the caesarean-born neonate: a commentary regarding clinical management. BJOG : an international journal of obstetrics and gynaecology, 125(5), 533–536. https://doi.org/10.1111/1471-0528.14792
• Hourigan, S. K., Dominguez-Bello, M. G., & Mueller, N. T. (2022). Can maternal-child microbial seeding interventions improve the health of infants delivered by Cesarean section?. Cell host & microbe, 30(5), 607–611. https://doi.org/10.1016/j.chom.2022.02.014
• Lokugamage, A. U., & Pathberiya, S. D. C. (2019). The microbiome seeding debate – let’s frame it around women-centred care. Reproductive health, 16(1), 91. https://doi.org/10.1186/s12978-019-0747-0
• Song, S. J., Wang, J., Martino, C., Jiang, L., Thompson, W. K., Shenhav, L., McDonald, D., Marotz, C., Harris, P. R., Hernandez, C. D., Henderson, N., Ackley, E., Nardella, D., Gillihan, C., Montacuti, V., Schweizer, W., Jay, M., Combellick, J., Sun, H., Garcia-Mantrana, I., … Dominguez-Bello, M. G. (2021). Naturalization of the microbiota developmental trajectory of Cesarean-born neonates after vaginal seeding. Med (New York, N.Y.), 2(8), 951–964.e5. https://doi.org/10.1016/j.medj.2021.05.003
• Wickham. (2023, January 14). Microbiome seeding – what’s the evidence? Dr Sara Wickham. https://www.sarawickham.com/research-updates/microbiome-seeding/
• Wilson, B. C., Butler, É. M., Grigg, C. P., Derraik, J. G. B., Chiavaroli, V., Walker, N., Thampi, S., Creagh, C., Reynolds, A. J., Vatanen, T., O’Sullivan, J. M., & Cutfield, W. S. (2021). Oral administration of maternalvaginal microbes at birth to restore gut microbiome development in infants born by caesarean section: A pilot randomised placebo-controlled trial. EBioMedicine, 69, 103443. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2021.103443