Waarom een bevallingstrauma niet jouw schuld is

Als je een heftige, misschien zelfs traumatische, bevalling hebt ervaren, is deze gedachte vast wel eens door je hoofd geschoten: ‘Waarom moest mij dit nou overkomen…?’

Het is een vraag waar je waarschijnlijk nooit een sluitend of bevredigend antwoord op zult krijgen. Want waarom vinden er gebeurtenissen plaats rondom de geboorte van je kindje die ervoor zorgen dat een van de mooiste periodes uit je leven uiteindelijk verandert in een nachtmerrie?

Laat ik beginnen met iets wat de pijn wellicht een klein beetje verzacht: het had iedereen kunnen overkomen. Iedere aanstaande moeder kan te maken krijgen met heftige ervaringen tijdens haar zwangerschap, bevalling of kraamtijd, die een diepe en blijvende indruk achterlaten. En dit gebeurt dan ook bij veel vrouwen. Veel vrouwen.

Bevallingstrauma komt veel voor

Uit onderzoek in 2022 blijkt dat in Nederland één op de vijf vrouwen haar bevallingservaring als negatief bestempelt. De helft van deze vrouwen ervoer haar bevalling zelfs als zeer negatief of traumatisch. Daarnaast had één op de drie vrouwen ten minste één ervaring met de zorg tijdens de bevalling die een negatieve impact op haar had.

Dit laatste toont direct aan waar het misgaat – dit is namelijk vrijwel altijd in de omgeving van de moeder. Het ligt nooit (!) aan haarzelf.

5 risicofactoren die bijdragen aan een traumatische ervaring

Er zijn vijf belangrijke risicofactoren die de kans op een negatieve ervaring tijdens zwangerschap, bevalling of kraamtijd vergroten.

1. Verwachtingen van je omgeving

Als mens zijn we zo geprogrammeerd dat we bepaalde verwachtingen hebben van onze omgeving. Wanneer hier niet aan wordt voldaan, heeft dat direct impact.

Een voorbeeld uit het dagelijks leven:
Stel, je belt een vriendin om een leuk nieuwtje te delen. Je hebt iets te vieren en voelt de kriebels van enthousiasme in je buik. Maar zodra ze opneemt, begint ze over haar relatieproblemen. Je luistert, maar je merkt ook dat je teleurstelling voelt. De kriebels in je buik verdwijnen, je schouders gaan een beetje hangen. Tegen de tijd dat ze klaar is met haar verhaal, heb je al helemaal geen zin meer om je nieuws te delen en met een steen in je maag hang je op.

Tijdens zwangerschap en bevalling, wanneer je op je kwetsbaarst bent, hebben we ook verwachtingen van de mensen om ons heen. Van onze partners, vriendinnen, ouders, of zorgverleners verwachten we steun en begrip. Wanneer deze verwachtingen worden geschonden, bijvoorbeeld door een gebrek aan steun of door harde communicatie van een zorgverlener, kan dat als een klap aankomen en diepe sporen achterlaten.

2. Hiërarchie tussen zorgverlener en moeder

In onze cultuur worden zorgverleners gezien als dé experts op het gebied van gezondheid. In veel gevallen is dat goed en logisch, maar zwangerschap en geboorte zijn geen ziektes. Het is een natuurlijk proces dat al vele miljoenen jaren plaatsvindt en waar ons lichaam voor gemaakt is.

Natuurlijk zijn er situaties waarin we heel blij mogen zijn dat we goede toegang hebben tot medische hulp. Toch gebeurt het ook vaak dat de regie volledig in handen van de professional ligt als dit niet nodig is. Dit kan ervoor zorgen dat moeders worden gereduceerd tot passieve ontvangers van zorg. Ze worden niet (of niet voldoende) betrokken bij de beslissingen rondom hun eigen bevalling.

Dit gebrek aan autonomie, in een periode waarin je zoveel behoefte hebt aan grip, kan diep ingrijpen op je vertrouwen in jezelf en in de ervaring.

3. Zorg die gepaard gaat met schade

We vertrouwen zorgverleners blindelings met onze gezondheid en die van ons kindje. Het begrip gezondheid wordt echter vaak beperkt tot ‘in leven blijven’. Maar gezondheid is zoveel meer: het omvat ons fysieke, mentale en emotionele welzijn. Voor al deze aspecten zou aandacht moeten zijn tijdens onze zwangerschap, maar dat gebeurt vaak niet. Sterker: er gebeuren zelfs vaak dingen die ons schaden.

Een verloskundige die constant negatieve opmerkingen maakt. Een gynaecoloog die zonder toestemming een onderzoek of ingreep uitvoert. Een team dat fysieke kracht op je buik uitoefent zonder duidelijke communicatie. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van situaties waarin de zorg meer schade dan steun biedt. Wanneer de focus uitsluitend ligt op het veilig ter wereld brengen van het kind, wordt het welzijn van de moeder vaak over het hoofd gezien. En dat heeft hele negatieve gevolgen.

4. Gebrek aan waardering voor de inbreng van de moeder

Zorgverleners worden vaak gezien als dé experts, maar een bevalling is een unieke, persoonlijke ervaring. Wat voor de een goed voelt, is voor de ander misschien heel onprettig.

Wanneer moeders niet gestimuleerd worden hun eigen behoeftes te onderzoeken, niet de ruimte krijgen om hun voorkeuren uit te spreken, of wanneer deze wensen worden weggewuifd, kan dat diepe sporen achterlaten. Het gevoel dat je er niet toe doet, dat je mening niet telt, is ontzettend schadelijk voor je zelfvertrouwen en welzijn als moeder.

Maar weet dat jouw inbreng er wél toe doet. Jij bent de expert over jouw eigen lichaam, jouw gevoelens en wat jij nodig hebt. Het kan soms moeilijk zijn om hierop te vertrouwen – zeker als je in een situatie zit waarin anderen het ‘beter’ lijken te weten. Toch is het waardevol om jezelf af te blijven vragen: Wat heb ik nodig? Wat voelt voor mij goed? Door hier bij stil te staan, geef je jezelf de kans om je eigen stem te vormen.

En wanneer jij jouw behoeften en wensen deelt, helpt dat zorgverleners om jouw unieke ervaring beter te begrijpen en hierop in te spelen. Jouw stem mag gehoord worden, en hoe sterker jij hierin staat, hoe meer anderen daarin met je mee kunnen bewegen.

5. Gebrek aan bewegingsruimte

De huidige geboortezorg werkt vaak met strikte protocollen en richtlijnen. Deze zijn bedoeld om zorg te standaardiseren en risico’s te minimaliseren, maar ze nemen soms ook de menselijke maat weg.

Wanneer een moeder zich in een situatie bevindt die niet binnen de standaard past – bijvoorbeeld omdat zij specifieke wensen heeft of omdat haar bevalling anders verloopt dan gemiddeld – is er vaak weinig ruimte voor maatwerk. Alternatieven worden nauwelijks besproken, en moeders voelen zich gedwongen om ‘mee te gaan’ in wat hen wordt verteld. Denk aan een moeder die graag in bad wil bevallen, maar vanwege een protocol dit niet mag, terwijl er medisch gezien geen bezwaar is. Of een moeder die haar baby direct op haar borst wil leggen, maar dit wordt tegengehouden vanwege een standaardprocedure.

Deze rigiditeit kan ervoor zorgen dat moeders zich machteloos en overgeleverd voelen, terwijl bewegingsruimte juist essentieel is voor een positieve ervaring.

Meer lezen: 5 veelvoorkomende misverstanden over bevallingstrauma

Dit ligt niet aan jou

Ik vind het belangrijk om af te sluiten met de boodschap waar ik mee begon: een traumatische bevalling kan iedereen overkomen. Het ligt dus écht niet aan jou, jij bent niet degene die heeft gefaald. Dit kan helaas iedereen overkomen.

Wat belangrijk is om te weten, is dat je er niet alleen voor staat. Als je worstelt met de impact van je bevalling, weet dan dat er manieren zijn om deze ervaring te verwerken en een plek te geven.

In mijn bevallingstrauma hersteltraject begeleid ik moeders zoals jij om zonder deze last verder te gaan – zodat jij het hoofdstuk van je bevalling eindelijk kunt afsluiten. Wil je meer weten? Stuur me een berichtje op Instagram of bezoek mijn website: www.moederliefdecoaching.nl. Ik ben er voor je.